หน้าที่ 'กรรมาธิการ' ตรวจสอบหรือขัดขาฝ่ายบริหาร

คณะกรรมาธิการ (Committee) ตามนิยามสถาบันพระปกเกล้าฯหมายถึง องค์กรภายในสภาที่ประกอบด้วย บุคคลที่ได้รับเลือกจากสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรหรือสมาชิกวุฒิสภา และหรือผู้ทรงคุณวุฒิที่ไม่ได้เป็นสมาชิกสภา ที่สภาแต่งตั้งขึ้นเพื่อทำหน้าที่ในการสอบสวนหรือศึกษาเรื่องใด ๆ ตามที่สภามอบหมาย 

เมื่อดำเนินการเสร็จแล้วให้รายงานต่อสภา  โดยกรรมาธิการสามัญต้องแต่งตั้งจากสมาชิกของแต่ละสภา  ประเภท วิสามัญสามัญเชิญผู้มีความสามารถที่มิได้เป็นสมาชิกของแต่ละสภา ร่วมเป็นกรรมาธิการได้ กรรมาธิการเรียกได้อีกอย่างว่าสภาเล็ก (Little Legislature) ในสภาใหญ่ เพื่อแบ่งเบาภาระของสภา

สภาผู้แทนราษฎร มี กรรมาธิการสามัญ 35 คณะ รัฐธรรมนูญ 2560 มาตรา129 สภากำหนดอำนาจหน้าที่ พิจารณาสอบหาข้อเท็จจริงหรือศึกษาเรื่องใดๆ และรายงานให้สภาทราบตามระยะเวลาที่สภากําหนดการกระทํากิจการ การสอบหาข้อเท็จจริง หรือการศึกษาตามวรรคหนึ่ง ต้องเป็นเรื่องที่อยู่ในหน้าที่และอํานาจของสภา และหน้าที่และอํานาจตามที่ระบุไว้

ในการตั้งคณะกรรมาธิการต้องไม่ดำเนินการเรื่องที่ซ้ําซ้อนกัน เว้นแต่เรื่องที่มีความเกี่ยวข้องกันให้ประธานสภาดำเนินการรวมกรรมาธิการที่เกี่ยวข้อง มาร่วมกันตรวจสอบข้อเท็จจริง  กรรมาธิการไม่สามารถมอบอํานาจหรือมอบหมายให้บุคคลหรือคณะบุคคลใดกระทําการแทนได้

คณะกรรมาธิการตามวรรคหนึ่งมีอํานาจเรียกเอกสารจากบุคคลใด หรือเรียกบุคคลใดมาแถลงข้อเท็จจริงหรือแสดงความเห็นในกิจการที่กระทําหรือในเรื่องที่พิจารณาสอบหาข้อเท็จจริงหรือศึกษาอยู่นั้นได้ แต่มิให้ใช้บังคับแก่ผู้พิพากษาหรือตุลาการที่ปฏิบัติตามหน้าที่หรือใช้อํานาจในกระบวนวิธีพิจารณาพิพากษาอรรถคดี หรือการบริหารงานบุคคลของแต่ละศาล

และมิให้ใช้บังคับแก่ผู้ดํารงตําแหน่งในองค์กรอิสระในส่วนที่เกี่ยวกับการปฏิบัติตามหน้าที่และอํานาจโดยตรงในแต่ละองค์กรตามบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญหรือตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ แล้วแต่กรณี ให้เป็นหน้าที่ของรัฐมนตรีที่รับผิดชอบในกิจการที่คณะกรรมาธิการสอบหาข้อเท็จจริงหรือศึกษาที่จะต้องสั่งการให้เจ้าหน้าที่ของรัฐในสังกัดหรือในกํากับ ให้ข้อเท็จจริง ส่งเอกสาร หรือแสดงความเห็นตามที่คณะกรรมาธิการเรียก

กรรมาธิการที่ปฏิบัติหน้าที่ มีเอกสิทธ์คุ้มครองเช่นเดียวกับสมาชิกสภาฯ กรรมาธิการ จะได้รับเบี้ยประชุม ครั้งละ 1,500 บาท ไม่เกิน สองครั้งต่อวัน