ทางออกสำหรับเกษตรกรไทยกับการพัฒนาระบบชลประทานในไร่นา

เพื่อไปหล่อเลี้ยงพื้นที่ไร่นา ซึ่งมีพื้นที่ที่ได้รับการพัฒนาระบบชลประทานในไร่นาแล้วกว่า 13 ล้านไร่ ยังเหลือพื้นที่ ที่สามารถดำเนินการพัฒนาระบบชลประทานในไร่นาอีกจำนวนมาก ดังนั้นสำนักงานจัดรูปที่ดินกลางมุ่งเน้นการพัฒนาระบบชลประทานในไร่นามาอย่างต่อเนื่อง สำหรับแนวทางการพัฒนาระบบชลประทานในไร่นานั้นมีการจัดระบบออกเป็น 3 รูปแบบ

 แบบที่ 1  งานจัดระบบน้ำเพื่อเกษตรกรรม เป็นการจัดระบบน้ำที่ลัดเลาะตามแปลงที่นาตั้งแต่ต้นทางไปยังปลายทาง โดยทั้งนี้ทั้งนั้นก็ต้องขึ้นอยู่กับความร่วมมือของเกษตรกร สำหรับเนื้อที่ที่จะต้องหักไปใช้ทำคูส่งน้ำหรือท่อส่งน้ำ คูระบายน้ำ และทางลำเลียงในไร่นาอันเป็นสาธารณะประโยชน์โดยประมาน 1-3 % ของพื้นที่ทั้งหมด สามารถกระจายน้ำได้ทั่วพื้นที่ 40-80% แต่ประสิทธิภาพการชลประทานยังคงอยู่ในระดับต่ำ 55-60% เพราะต้องส่งน้ำผ่านแปลงหนึ่งต่อไปยังแปลงถัดไป

แบบที่ 2 งานจัดรูปที่ดินกึ่งสมบูรณ์แบบ (Extensive) เป็นการจัดรูปที่ดินแบบบางส่วน โดยจัดทำคูส่งน้ำ คูระบายน้ำ และทางลำเลียงในไร่นา ลัดเลาะแนวเขตแปลงไปถึงทุกแปลงหรือเกือบทุกแปลง ทำให้ทุกแปลงได้รับน้ำและระบายน้ำได้โดยตรง พื้นที่ที่หักเพื่อใช้ทำคูส่งน้ำ คูระบายน้ำ และทางลำเลียงในไร่นาอันเป็นสาธารณะประโยชน์โดยประมาน 4% ของพื้นที่ทั้งหมด  สามารถกระจายน้ำได้ทั่วพื้นที่ 90-95% ทำให้ประสิทธิภาพการชลประทานเพิ่มขึ้นเป็น 70% และมีการออกโฉนดใหม่โดยตัดเนื้อที่ ที่ทำคูส่งน้ำ คูระบายน้ำ และทางลำเลียงออก

แบบที่ 3 งานจัดรูปที่ดินสมบูรณ์แบบ (Intensive) เป็นการจัดรูปที่ดินแบบสมบูรณ์แบบ ซึ่งรูปแปลงจะถูกจัดระเบียบใหม่ให้สวยงาม เพื่อการกระจายน้ำเข้าแปลง การระบายน้ำ โดยตรง และเส้นทางลำเลียง อาจมีการปรับระดับพื้นที่ตามความเหมาะสม โดยจะต้องใช้เนื้อที่ที่หักไปทำคูส่งน้ำ คูระบาย และทางลำเลียงในไร่นาอันเป็นสาธารณะประโยชน์ประมาน 5% แต่ไม่เกิน 7 % และจะสามารถกระจายน้ำได้ทั่วพื้นที่ 100 %  มีประสิทธิภาพการชลประทานสูงขึ้นประมาณ 75%