ช่องตะโก จ.สระแก้ว เป็นช่องเขาตามธรรมชาติ เป็นส่วนหนึ่งของเทือกเขาพนมดงรัก เป็นเส้นทางคมนาคมกันมาตั้งแต่สมัยโบราณระหว่างเขมรกับไทย
ในจดหมายเหตุของโจว ต้ากวาน ราชทูตชาวจีนที่เดินทางเข้าไปในราชสำนักเขมร เมื่อ พ.ศ.1839-1840 ได้บันทึกไว้ว่าเขมรกับไทยมีการติดต่อค้าขายกันเป็นเรื่องปกติ
ซึ่งสินค้าที่มีชื่อเสียงมากในขณะนั้นคือ ผ้าไหม จาก อ.ปักธงชัย (ปัจจุบัน) โจว ต้ากวานยังบันทึกไว้อีกว่าผ้าไหมจากไทยนั้นเป็นที่นิยมมากในหมู่ชนชั้นสูงของเขมร
เขมรกับไทยใช้เส้นทางเดินเท้า ผ่านทางช่องตะโกนี้เองในการไปมาหาสู่กันไม่ขาด ซึ่งจิตร ภูมิศักดิ์ได้อธิบายเส้นทางเอาไว้ในหนังสือสังคมไทยลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาก่อนสมัยศรีอยุธยา (2547) ว่า
“ทางเดินติดต่อการค้าระหว่างไทยกับเขมรในสมัยนั้นคงจะผ่านทางช่องเสม็ด จ.สุรินทร์ และช่องตะโก จ.สระแก้ว ซึ่งยังเป็นทางเดินของพวกพ่อค้าที่ไปค้าเมืองเขมรอยู่จนทุกวันนี้. เฉพาะผ้าไหมจาก อ.ปักธงชัย จ.นครราชสีมานั้น จะต้องเดินจากเมืองปักธงชัยมาทางตะวันออก เข้าสู่ อ.นางรอง จ.บุรีรัมย์ เดินลงทางตะวันออกเฉียงใต้เข้าสู่บ้านประคำหรือผาคำ แล้วหักลงใต้ตัดทะลุดงส้มป่อยซึ่งเป็นดงทึบ ข้ามคืนในดงนี้ รุ่งขึ้นทะลุออกทางลง ที่ว่าทางลงนี้หมายถึงทางลงจากที่ราบสูง ซึ่งเป็นช่องผาและเขาชัน สูงเทียมเมฆ, ช่องที่ลงนี้เรียกว่า ช่องตะโก เมื่อลงถึงแผ่นดินต่ำแล้วก็ตัดเข้า ต.ตาพระยาในชายแดน อ.อรัญประเทศ เข้าเขตกัมพูชา เดินตัดดงข้ามทุ่งถึงนครธม”
ชื่อเรียก ช่องตะโก น่าจะมาจาก ต้นตะโก ซึ่งเป็นไม้ยืนต้น ใช้ได้สารพัดประโยชน์ เป็นยารักษาโรค หรือเนื้อไม้แข็งแรงใช้ทำเฟอร์นิเจอร์ได้ เป็นต้นไม้ที่ขึ้นตามป่าผลัดใบทั่วๆ ไป
การเดินทางไปมาหาสู่กันของไทยและเขมรในสมัยโบราณ นอกจากจะติดต่อค้าขายกันเป็นเรื่องปกติแล้วยังเป็นช่องทางที่ทั้งสองประเทศจะรับส่งวัฒนธรรมซึ่งกันและกันอยู่ตลอดด้วยดังที่เหลือโบราณวัตถุ-สถานเป็นพยานอยู่จนทุกวันนี้
แต่ดูเหมือนว่าคนไทยทุกวันนี้ คงจะลืมไปแล้วว่าบ้านเรากับเมืองเขมรเคยเป็นญาติพี่น้อง เพื่อนบ้าน ถ้อยทีถ้อยอาศัยกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ
"เรือนอินทร์ หน้าพระลาน"
ที่มาภาพประกอบ : www.province.m-culture.go.thprovince.m-culture.go.thprovince.m-culture.go.thprovince.m-culture.go.thprovince.m-culture.go.th
ข่าวที่เกี่ยวข้อง