เมืองกาว เมืองน่าน

 แต่เดิมนั้นผู้คนในเมืองน่าน เป็นชาว “กาว” ซึ่งกล่าวกันว่าอาจมาจากภาษาจีนว่า “แกว, กอย, ก้อ, กุ๊ย” หมายถึงพวกป่าเถื่อน ชาวกาวเป็นคนพื้นเมืองแถบที่ราบลุ่มแม่น้ำน่าน

 เดิมทีเมืองน่านเป็น “เมืองกาว” หรือ “เมืองกาวน่าน” ซึ่งมีผู้ปกครองของตนเอง เป็นเมืองที่เป็นอิสระ ไม่ขึ้นกับอาณาจักรใด แต่ยังไม่มีใครสามารถระบุได้ถึงที่ตั้งของเมืองดังกล่าวได้อย่างชัดเจน จนกระทั่งราวพุทธศตวรรษที่ 19 พญาผากอง เจ้าเมืองกาวได้ย้ายที่ตั้งเมืองมาอยู่ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำน่าน ซึ่งเป็นที่ตั้งของเมืองน่านดังที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน

 เมืองน่านมีราชวงศ์ภูคา ซึ่งเป็นชาวกาวปกครองเรื่อยมา แต่ครั้น พ.ศ.1993 พระเจ้าติโลกราช ได้แผ่อำนาจมาทางตะวันออก ยกทัพมาจากเมืองพะเยา เพื่อหาแหล่งทรัพยากรอันอุดมสมบูรณ์ของเมืองน่าน คือเกลือสินเธาว์ (ทุกวันนี้อยู่ในเขต อ.บ่อเกลือ จ.น่าน) เมืองน่านจึงถูกผนวกเข้ารวมเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันกับล้านนานับแต่นั้นมา

 ชื่อ “ชาวกาว” ในฐานะเป็นกลุ่มคนดั้งเดิมในที่ราบลุ่มแม่น้ำน่านนั้นค่อยๆ หายไป กล่าวคือ ทั้งคนท้องถิ่นอื่นๆ และชาวพื้นเมืองเองก็เริ่มเรียกว่า “เมืองน่าน” แทนคำว่า “เมืองกาว” เรียกชาวบ้านว่า “ชาวน่าน” แทน “ชาวกาว” ไปในที่สุด

 สำหรับคำว่า “น่าน” นั้น มีผู้สันนิษฐานว่าอาจมาจากภาษาจีนว่า “น่าง” หรือ “น่างเจียง” ที่แปลว่าเมืองทางทิศใต้ จึงน่าจะเป็นคำที่ชาวจีนเรียกชื่อเมืองกาวนั่นเอง

 ทุกวันนี้ชาวจังหวัดน่านเองไม่รู้จักคำว่ากาว หรือชาวกาวกันแล้ว จึงเป็นที่น่าเสียดายว่าชื่อบรรพบุรุษของชาวน่านคงจะหลงเหลืออยู่แต่ในเอกสารโบราณเท่านั้น!!!

 เรือนอินทร์ หน้าพระลาน