ล่องคลองส่องวิถีชาวตลาดน้ำตามวิถีชุมชน
เอ่ยถึงตลาดน้ำที่คลองดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี หลายคนนึกได้แต่ภาพ “ตลาดน้ำดำเนินสะดวก” ทว่าในความเป็นจริงยังมีตลาดน้ำอีก 2 แห่ง นั่นคือ “ตลาดน้ำเหล่าตั๊กลัก” และ “ตลาดน้ำหลักห้า” ซึ่งแม้ว่าจะอยู่ใกล้กันกับตลาดน้ำดำเนินสะดวก แต่บรรยากาศการค้าขายต่างกันตรงที่ ความเป็นวิถีชีวิต (จริง) ของชุมชน ที่ไม่ได้ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยวแต่อย่างใด
“ตลาดน้ำเหล่าตั๊กลัก” หรือเรียกว่า “ตลาดน้ำดำเนินสะดวกปากคลองลัดพลี" เป็นตลาดน้ำดั้งเดิมแห่งแรกของราชบุรี (เหล่าตั๊กลัก แปลว่า ตลาดเก่า) และเป็นต้นกำเนิดตลาดน้ำดำเนินสะดวก ผู้คนที่นี่ส่วนใหญ่ในชุมชนเป็นลูกหลานชาวไทย เชื้อสายจีนแต้จิ๋วและชาวจีนไหหลำ เป็นชาวสวนทำการค้าขายตามลำคลอง
ในอดีตตลาดน้ำแห่งนี้สวยงามและได้รับความนิยมจากนักท่องเที่ยวเป็นอย่างมาก เมื่อมีการสร้างถนนเข้ามา การคมนาคมสะดวกขึ้น จึงมีตลาดน้ำแห่งใหม่เกิดขึ้น นั่นก็คือ ตลาดน้ำดำเนินสะดวก ซึ่งจะอยู่ต้นทาง และอยู่ริมถนน ผู้คนจึงนิยมแวะเที่ยว เป็นผลให้ “ตลาดน้ำเหล่าตั๊กลัก” ซึ่งอยู่ลึกเข้าไปอีกประมาณ 2.4 กิโลเมตร (จากตลาดน้ำดำเนินสะดวก) ไม่ได้รับความนิยมจากนักท่องเที่ยว และเริ่มเลือนหายไปจากความทรงจำ จนต้องปิดตัวเองในที่สุด...
วันนี้เราขับรถมาจอดแถวศาลเจ้าตีลิ่วยี่ เมื่อเข้าไปไหว้ขอพรแล้ว ก็เดินชมภายในตลาดน้ำ ที่เป็นห้องแถวไม้เก่าเรียงรายตลอดริมคลอง มีพ่อค้าแม่ค้าเปิดร้านขายของตามปกติ ศิลปินมานั่งริมระเบียงทางเดินวาดภาพสีน้ำใส่กรอบวางขายสำหรับคนที่สนใจ ร้านกาแฟเก่าๆ ดูย้อนยุคโดยไม่ต้องตกแต่งเพิ่ม สามารถเดินเล่นสบายๆ เพราะนักท่องเที่ยวมีไม่มาก
ระเบียงที่สามารถลงไปนั่งเล่นเอาเท้าแช่น้ำเย็นๆ รอพ่อค้าแม่ค้านำของมาขาย ลมพัดมาเบาๆ เย็นสบายดี สักพักก็มีเรือขายของผ่านมาเรามองเห็นควันลอยมาแต่ไกลเลยเรียกเข้ามาปรากฏว่าเป็นเรือขายก๋วยเตี๋ยวหมู เราไม่พลาดลองสั่งมาลิ้มรส แล้วตบท้ายด้วยน้ำมะพร้าวอ่อนที่แม่ค้าผ่านมาพอดี เป็นมะพร้าวน้ำหอม ที่แม่ค้าบอกว่าตัดมาจากในสวนของตัวเอง หลังจากอิ่มท้องแล้วเราก็เดินมาที่ชั้น 2 ก็พบกับการจัดแสดงประวัติความเป็นมาของตลาดแห่งนี้ บอกเล่าเรื่องราวในอดีตและของเก่าที่บางชิ้นหาชมได้ยาก
ชาวบ้านที่อาศัยอยู่ในชุมชนอยากให้ตลาดที่เคยรุ่งเรืองในอดีตกลับฟื้นขึ้นมาอีกครั้ง จึงพยายามรวมกลุ่มกันจัดกิจกรรมส่งเสริมการท่องเที่ยว โดยชูจุดขาย ความเป็นอยู่วิถีชาวบ้านจริงๆ พ่อค้า แม่ค้าจริงๆ ผักผลไม้ที่นำมาขายก็นำมาออกมาจากสวนของตัวเอง การค้าขายเป็นวิถีชีวิตประจำวันของชาวบ้าน หากนักท่องเที่ยวมาซื้อก็จะได้ราคาเดียวกับที่ค้าขายในชุมชนปกติ
จาก “ตลาดเหล่าตั๊กลัก” เรามาต่อกันที่ “ตลาดน้ำหลักห้า” ตั้งอยู่ตรงรอยต่อของ 2 จังหวัด นั่นก็คือ อ.บ้านแพ้ว จ.สมุทรสาคร และ อ.ดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี จึงเรียกได้ว่าเป็นตลาดน้ำ 2 แผ่นดิน เป็นชุมชนริมน้ำที่มีอายุเก่าแก่ไม่ต่ำกว่า 150 ปี หลักห้าเรียกตามเสาหินที่แบ่งระยะทางบนคลองปักไว้ที่พื้นดิน ทุกๆ 100 เส้น (4 กิโลเมตร) นักท่องเที่ยวสามารถขับรถไปจอดไว้ที่บริเวณวัดปราสาทสิทธิ์ (หลักห้า) แล้วเที่ยวเดินชมตลาดได้ แต่เมื่อไปถึงวัดแล้ว ต้องไม่ลืมขึ้นไปกราบสักการะขอพรหลวงพ่อไตรรัตน์โรจนฤทธิ์ ซึ่งเป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ของที่นี่ โดยมีประวัติเล่าว่าอัญเชิญมาจาก วัดเชิงเลน จ.พระนครศรีอยุธยา เมื่อ พ.ศ. 2500 จากนั้นเราก็ได้ไปสักการะรูปจำลองสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) ผู้ดำเนินการขุดคลองดำเนินสะดวก ตามที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4 โปรดเกล้าฯ ให้ขุด
สำหรับบรรยากาศในตลาดแห่งนี้ เป็นห้องแถวไม้เก่าๆ มีชานยื่นออกไปริมน้ำ ร่มรื่น เย็นสบาย มีสินค้าทั้งที่ใช้ในชีวิตประจำวันแบบร้านโชห่วยทั่วๆ ไป มีผักและผลไม้ที่แม่ค้านำมาจากสวน เดินผ่านร้านก๋วยเตี๋ยวแม่ระเบียบ มีลูกค้านั่งกันหนาตา เพราะสามารถนั่งห้อยขาออกไปริมน้ำได้
ที่ท่าเรือหน้าวัดปราสาทสิทธิ์มีแม่ค้า นำขนม และอาหารแบบโบราณ แม่ค้าท้องถิ่นบอกว่า “ข้าวแห้ง” เป็นอาหารจีนแต้จิ๋ว มีขายไม่กี่แห่งในราชบุรี ลักษณะคือข้าวสวยใส่ไก่หรือเป็ดสับต้มเค็มจางๆ โรยหน้าด้วยกระเทียมเจียว และใส่เครื่องเคียงต่างๆ มีกุ้งแชบ๊วยชุบแป้งทอดและเลือดไก่ ถ้าเอาน้ำซุปใส่ก็กลายเป็นข้าวต้มเป็ด ข้าวต้มไก่ เราลองกินดูก็อร่อยดีนะ ต่อด้วยข้าวเหนียวมะม่วง ที่ใช้ข้าวเหนียวมูนกับมะม่วงสุกหวานฉ่ำ ราดน้ำกะทิข้นๆ เล่นเอาเกือบจุก แม่ค้าขนมไทยคะยั้นคะยอให้ลองขนมตาลที่บอกว่าใช้ตาลสุกจากต้นมาเป็นส่วนผสม เราลองชิมไปหนึ่งชิ้นรับรู้ได้ถึงความหอมของผลตาลสุกงอม
ศักดา ไทยสาคร พ่อค้าขนมจีนที่ขายคู่กับภรรยาบอกว่า ล่องเรือขายกับข้าวและขนมจีน ตามบ้านริมน้ำและตลาดที่นี่ด้วย รายได้หักแล้วประมาณ 500-600 บาทก็พออยู่ได้เพราะไม่ลงทุนอะไรมาก ใช้วัตถุดิบจากสวน ปลา กุ้งหอย ก็จับเอาในคลองและร่องสวน
ข่าวที่เกี่ยวข้อง