ภาพคนเหมือน

          ภาพคนเหมือน PORTRAIT ว่าแบบง่ายๆ คือการวาดภาพคนให้เหมือน คำว่าเหมือนมีความหมายครอบคลุมทั้ง(เหมือนโดย)รูปธรรม และนามธรรม โดยทั่วไปหมายถึงการวาดภาพคนครึ่งตัว จำเพาะว่าครึ่งบนนะไม่ใช่ครึ่งล่าง มุ่งแสดงที่ภาพใบหน้า จะด้านตรง ด้านเฉียง ด้านข้าง ก็ตามที แต่ก็มีบ้างที่ศิลปินอาจวาดภาพบุคคลจากด้านหลัง คำว่าภาพคนเหมือนนี้ บางคนอาจเสนอว่า น่าจะเปลี่ยนเป็น “ภาพเหมือนคน” ซึ่งนี่เป็นเรื่องเหลี่ยมมุมของภาษา เหมือนที่บางคนอาจตั้งคำถามว่า “สังคมสงเคราะห์” หรือ “สังเคราะห์สังคม” กันแน่

 

          ผมได้เขียนภาพคนเหมือนมาบ้าง รู้สึกว่าตัวเองคงไม่สามารถเอาดีทางนี้ได้ ปัญหาไม่ได้อยู่ที่ทักษะการวาดรูป เรื่องเส้น สัดส่วน, รูปทรง, น้ำหนัก, แสง-เงา นั้นไม่เป้ฯปัญหา แต่เรื่องความเหมือนทางด้านนามธรรมนั้นสิเป็นอุปสรรค

 

          ผมวาดภาพคนเหมือนทีไร ไม่ว่าวาดใครเป็นเหมือนตัวเองทุกที รูปธรรมเป็นคนอื่นแต่นามธรรมเป็นตัวเองไปเสียหมด

 

          ผมจึงวาดภาพคนเหมือนได้แต่ภาพตัวเอง (Self- portrait)

 

          ตอนสมัยเรียนวิชาเขียนภาพคนเหมือนที่เพาะช่างอาจารย์ที่สอนได้นำตัวอย่างภาพคนเหมือนจากทั่วโลกมาให้ชม จากหนังสือบ้าง จากสไลด์บ้าง ทั้งที่วาดด้วยสีน้ำมัน, สีพาสเทลล์, และภาพลายเส้น, ภาพที่วาดด้วยผงถ่าน, และจากการลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง มีนางแบบตัวเป็นๆ มานั่งนิ่งๆ เหมือนรูปปั้นให้เรามองจ้องพินิจ ทำให้ผมรู้สึกถึงคุณค่าความหมายของ “ภาพคนเหมือน”

 

          อย่างน้อยการวาดภาพ Portrait ก็ทำให้เราได้มองดูคนใดคนหนึ่งอย่างพิจารณา ไม่เพียงรูปภายนอกเท่านั้นยังต้องมองให้เห็นถึงระดับกายวิภาค รู้ถึงรูปทรงของกะโหลกศีรษะ กระดูกแต่ละชิ้นส่วนที่ประกอบเข้าด้วยกัน รับรู้ถึงการทำงานของกล้ามเนื้อทุกชิ้นบนใบหน้า และที่สำคัญคือรับรู้ถึงอารมณ์ความรู้สึกซึ่งเป็นมิติทางนามธรรม ที่สำคัญยิ่งต่อการเขียนภาพคนเหมือน

 

          ผมเคยพยายามเขียนภาพบุคคลอันเป็นที่รักอยู่หลายครั้ง แต่ไม่เคยดีพอจะใส่กรอบมอบเป็นของขวัญให้ใครสักคน และผมก็เคยนั่งเป็นแบบให้ใครบางคนวาดภาพผม ซึ่งผมก็พบว่า ส่วนใหญ่วาดไม่เหมือน บางคนวาด “เหมือน” แต่ “ไม่ใช่” คือเหมือนโดยรูปธรรม แต่นามธรรมไม่เหมือน ก็คือ “เหมือนแต่ไม่ใช่”

 

          ผมเคยนั่งเป็นแบบให้ลูกชายคนเล็ก (ด.ช.รินคม อายุ 7 ขวบ) วาดอยู่บ่อยๆ ด้วยทักษะการใช้มือของเด็กทำให้เขาวาด “ไม่เหมือน” แต่ผมรู้สึกว่า “ใช่”

 

          แม้จะเหมือนไม่เหมือนแต่ผมก็มีความสุขที่ได้นั่งนิ่งๆ โดยมีสายตาของเด็กชายคนหนึ่งเฝ้าจ้องมองอยู่ ผมมองเขายกดินสอขึ้นกะสัดส่วน จ้องเล็งใบหน้าผมอย่างตั้งอกตั้งใจ

 

          แค่นี้ก็มีความสุขแล้ว
..