รู้ทันมะเร็งตับ

   เมื่อพูดถึงมะเร็งตับ คงไม่มีใครปฏิเสธว่า เราเคยได้ยินข่าวว่า ดารา นักร้อง เป็นมะเร็งชนิดนี้ หลายคนเคยมีเพื่อน หรือแม้กระทั่งคนในครอบครัว คนที่เรารัก เป็นมะเร็งตับ และส่วนใหญ่เมื่อทราบเป็นมะเร็งชนิดนี้แล้ว เกือบทั้งหมดก็เป็นระยะลุกลาม ซึ่งรักษาได้ยาก วันนี้ เราจะมารู้ทันมะเร็งตับกัน เหมือนสุภาษิตจีน ที่ว่า “รู้เขารู้เรา รบร้อยครั้ง ชนะร้อยครั้ง”

 รู้ว่ามะเร็งตับคืออะไร

   ตับ เป็นอวัยะสำคัญของร่างกาย มีหน้าที่ในการขจัดของเสียต่างๆ ออกจากร่างกาย เก็บสะสมสารอาหารต่างๆ รวมถึงผลิตน้ำดี เป็นต้น ร่างกายจึงไม่สามารถอยู่ได้ หากตับเกิดการทำลายไป มะเร็งตับ เกิดจากการที่เซลล์ตับมีการแบ่งเซลล์ผิดปกติ ขาดการควบคุม ทำให้เกิดการลุกลามไปทำลายเนื้อเยื่ออื่นๆ รวมถึงมีการแพร่กระจายไปทางกระแสเลือด หรือน้ำเหลือง ในประเทศไทย มะเร็งตับที่พบบ่อยมีด้วยกัน 2 ชนิด คือมะเร็งเซลล์ตับ (Hepatocellular Carcinoma) และมะเร็งท่อน้ำดี (Cholangiocarcinoma) ในที่นี้ จะกล่าวถึงมะเร็งเซลล์ตับเป็นหลัก ซึ่งพบเป็นมะเร็งอันดับต้นๆ ในประเทศไทย

รู้ว่าเราเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งตับหรือไม่

  ความเสี่ยงสำคัญของมะเร็งตับในประเทศไทย คือ การติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี ซึ่งหลายคนยังไม่ทราบว่า ผู้ที่เกิดก่อนปี 2535 จะยังไม่ได้รับการฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบบี โดยผู้ป่วยจะได้รับเชื้อตั้งแต่แรกเกิดจากมารดา แต่ไม่มีอาการ หากไม่ทำการตรวจเลือด จะไม่ทราบว่ามีการติดเชื้อดังกล่าว จะรู้ก็ต่อเมื่อเชื้อไวรัสได้ทำลายตับไปมาก จนเกิดภาวะตับแข็ง มะเร็งตับ ไปแล้ว หากท่านมีประวัติครอบครัวเป็นตับแข็ง มะเร็งตับ หรือติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี และไม่เคยได้รับวัคซีนมาก่อน ควรตรวจเลือดเพื่อคัดกรองการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีสักครั้ง

นอกจากนี้ ยังมีสาเหตุอื่นๆ ได้แก่ ภาวะตับแข็ง ทั้งจากการดื่มสุรา ไวรัสตับอักเสบซี หรือความอ้วน เป็นต้น

รู้ว่าเราลดความเสี่ยงของการเกิดมะเร็งตับได้อย่างไร

   เราสามารถลดความเสี่ยงของการเกิดมะเร็งตับได้ โดยหากเราทราบว่า เรามีการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี เราควรจะพบแพทย์เพื่อตรวจการทำงานของตับเป็นระยะ ทุก 3-6 เดือน หากพบว่า มีการอักเสบของตับหรือพังผืดในตับ ควรจะต้องรีบรักษา ซึ่งปัจจุบัน ยาต่างๆ มีประสิทธิภาพดีขึ้นมาก ผลข้างเคียงน้อย การรักษาจะช่วยชะลอ หรือหยุดภาวะตับแข็ง และมะเร็งตับได้

- หลีกเลี่ยงการดื่มสุรา, สูบบุหรี่

- ควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ

- ออกกำลังกายเป็นประจำ

รู้ เร็ว รักษาหายได้

   มะเร็งตับหากเป็นในระยะเริ่มต้น มักไม่แสดงอาการ ทำให้ผู้ป่วยหลายคนที่มีความเสี่ยงสูง อยู่ในความประมาทว่า ไม่ต้องไปพบแพทย์ ทำให้รอจนมารักษาในระยะลุกลามแล้ว เสียโอกาส เสียเงินทองจำนวนมากในการรักษา ทั้งนี้ ในปัจจุบัน เราสามารถตรวจคัดกรองมะเร็งตับได้ โดยเฉพาะในกลุ่มเสี่ยงสูง ได้แก่ ผู้ป่วยไวรัสตับอักเสบบี, ผู้ป่วยตับแข็ง ด้วยวิธีการง่ายๆ โดยการตรวจอัลตราซาวน์ตับปีละ 1-2 ครั้ง การตรวจอัลตราซาวน์ เป็นการตรวจที่ไม่ยุ่งยาก ไม่เจ็บตัว สามารถวินิจฉัยมะเร็งตับ ในระยะเริ่มต้นได้ ซึ่งแน่นอนว่า สามารถรักษาให้หายขาดได้

   ด้วยพระกรุณาธิคุณของสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณ์วลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี ทรงดำริให้ดำเนินโครงการบำเพ็ญพระกุศล คัดกรองมะเร็งตับในผู้ป่วยไวรัสตับอักเสบบี จำนวนกว่า 2,300 รายทั่วประเทศ ตั้งแต่ปี 2553 เป็นต้นมา ผลการดำเนินการพบว่า มีผู้ป่วยมะเร็งตับที่สามารถตรวจพบในระยะเริ่มแรกจำนวน 19 ราย ซึ่งเกือบทั้งหมดสามารถรักษาได้โดยการผ่าตัด ทั้งนี้ ผู้ป่วยกว่าร้อยละ 90 ยังไม่พบการกลับเป็นซ้ำของโรค เมื่อติดตามเป็นเวลา 3 ปี เป็นการช่วยยืนยันความสำคัญของการตรวจคัดกรองที่ดีกว่า การตามรักษาเมื่อเป็นระยะลุกลาม

                                             

                                 โดย นพ.ธีรภัทร อึ้งตระกูล อายุรศาสตร์แพทย์มะเร็งวิทยา โรงพยาบาลจุฬาภรณ์