นกอีก๋อยตะโพกสีน้ำตาล

 
         วันที่ 6 กันยายน ของทุกปีตรงกับ World Shorebird Day หรือแปลตรงตัวได้ว่า “วันนกชายเลนโลก” เป็นธรรมเนียมปฏิบัติที่จะมีการสำรวจประชากรนกชายเลนพร้อมกันทั่วโลกเพื่อเก็บข้อมูลเปรียบเทียบในแต่ละปี ช่วงนับนกในปีนี้กำหนดให้ตรงกับวันที่ 2-6 กันยายน โดยผู้สนใจเข้าร่วมสามารถกรอกจำนวนนกแต่ละชนิดที่นับได้ลงใน eBird ซึ่งเป็นฐานข้อมูลกลางที่ปัจจุบันมีนักดูนกใช้ร่วมกันทั่วโลก

         สาเหตุหลักที่นกชายเลนเป็นนกกลุ่มที่ถูกจับตาเป็นพิเศษ เป็นเพราะประชากรหลายชนิดมีแนวโน้มลดจำนวนลง โดยมีสาเหตุหลักคือการสูญเสียถิ่นอาศัย ส่วนใหญ่พวกมันมีการอพยพระยะทางไกลตามฤดูกาล เพียงพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่งในเส้นทางอพยพมีการเปลี่ยนแปลง ก็อาจส่งผลกระทบความอยู่รอดของประชากรโลก ปีที่แล้วมีนกชายเลนถึง 2 ชนิดในบัญชีแดงของ IUCN ที่ถูกเลื่อนสถานภาพมาเป็นชนิดใกล้สูญพันธุ์ (endangered) ได้แก่ นกอีก๋อยตะโพกสีน้ำตาล (Far Eastern Curlew) และ นกน็อตใหญ่ (Great Knot)

         อันที่จริงพื้นที่วางไข่ (breeding grounds) ในแถบรัสเซียตะวันออก และพื้นที่อาศัยช่วงฤดูหนาว (wintering grounds) ของนกชายเลนทั้งสองชนิดนั้นดูจะไม่ได้มีปัญหาอะไรที่น่าเป็นห่วงมากนัก โดยเฉพาะนกอีก๋อยตะโพกสีน้ำตาล ซึ่งส่วนใหญ่อพยพไปอาศัยอยู่ในออสเตรเลียและนิวซีแลนด์ อันที่จริงใช้คำว่าพื้นที่อาศัยช่วงฤดูหนาวก็ไม่เหมาะนัก เพราะช่วงที่พวกมันอพยพไปอยู่ในทวีปออสเตรเลียนั้นเป็นฤดูร้อนของทางซีกโลกใต้ ซึ่งตรงกับฤดูหนาวของซีกโลกเหนือ

         การลดจำนวนลงอย่างฮวบฮาบนั้นเป็นเพราะริมชายฝั่งทะเลเหลืองในจีนและเกาหลีใต้มีการถมพื้นที่มากมายเพื่อปลูกสิ่งก่อสร้าง แม้พวกมันจะใช้พื้นที่ดังกล่าวหากินเป็นช่วงเวลาสั้นๆ ระหว่างอพยพ (staging areas) แต่ “โครงการพัฒนา” ริมชายฝั่งทะเลเหลืองนั้นก็ทำให้นกอีก๋อยตะโพกสีน้ำตาลที่นับได้ในทวีปออสเตรเลียหายไปกว่า 80% ภายในสามรุ่น! เดาได้ไม่ยากเลยว่าพวกมันน่าจะล้มตายระหว่างทาง เนื่องจากจุดแวะพักหายไป

         ต่างจากนกน็อตใหญ่ที่สามารถพบเป็นฝูงใหญ่นับพันตัวในไทย นกอีก๋อยตะโพกสีน้ำตาลมีรายงานเพียงหลักหน่วยต่อปี ส่วนใหญ่พบปนในฝูง นกอีก๋อยใหญ่ (Eurasian Curlew) ซึ่งมีตะโพกและใต้ปีกสีขาว ขณะบินจึงจำแนกชนิดได้ไม่ยาก เพราะนกอีก๋อยตะโพกสีน้ำตาลที่มีลายสีน้ำตาลหนาแน่นทั่วทั้งตะโพกและใต้ปีก

นกอีก๋อยตะโพกสีน้ำตาล

ชื่ออังกฤษ  Far Eastern Curlew, Eastern Curlew
ชื่อวิทยาศาสตร์  Numenius madagascariensis (Linnaeus, 1766)
วงศ์ (Family)  Scolopacidae (วงศ์นกอีก๋อย นกชายเลน และนกปากซ่อม)
อันดับ (Order)  Charadriiformes (อันดับนกชายเลนและนกนางนวล)