ปล่อยเกาะ ‘พีพี’ กระบี่มายา

          นับจากภาพยนตร์เรื่องเดอะบีช ที่ได้ดาราฮอลลีวู้ดมากฝีมืออย่าง ลีโอนาโด ดิคาปริโอ เป็นนักแสดงนำ ออกฉายไปทั่วโลก โดยฉากของเรื่องก็อยู่ที่ อ่าวมาหยา เกาะพีพี ทำให้ชื่อของ อ่าวมาหยา และ เกาะพีพี ก็ติดหู ภาพสวยงามของหาดทรายและท้องทะเลสวยใสก็ติดตา จนนักท่องเที่ยวแห่กันเข้ามา นี่...เป็นเรื่องที่รับรู้กันมานาน

          แต่...ใครจะคิดว่า 16 ปีผ่านไปแล้ว หลังจากภาพยนตร์เรื่องเดอะบีชออกฉาย (ปี พ.ศ.2543) ท้องทะเลแถบนี้ของกระบี่ ยังอยู่ในวังวนของมายา ชื่อของเกาะพีพี อ่าวมาหยา และสารพัดอ่าวและเกาะใกล้เคียงกัน ถูกนำไปขาย บรรจุในโปรแกรมทัวร์ประมาณว่า มากระบี่แล้วต้องไม่พลาดมาดำน้ำกันแถวนี้ เพราะความสวยใสของน้ำทะเลสีเทอร์ควอยซ์ และหาดทรายที่เนียนละเอียด โดยไม่สนใจว่า มาแล้ว จะได้เหยียบหาดทรายหรือไม่ มาแล้วจะมีได้เซลฟี่โดยไม่ติดหัวคนมาเป็นสิบๆ ราวกับมาด้วยกัน มั้ย

          ศรายุทธ ตันเถียร หัวหน้าอุทยานแห่งชาติหาดนพรัตน์ธารา-หมู่เกาะพีพี ยอมรับว่า ทุกวันนี้ หมู่เกาะพีพีรับบทหนักจากการทะลักมาของนักท่องเที่ยว ไม่เว้นแม้แต่ช่วงโลว์ซีซั่น ดูได้จากสถิติการจัดเก็บค่าธรรมเนียมอุทยานที่เก็บได้ถึง 400 กว่าล้านบาทในช่วง 9 เดือน จำนวนนักท่องเที่ยวมากถึง 1.6 ล้านคน/ 9 เดือน ยิ่งถ้าดูจากตัวเลขการจัดระเบียบเรือจะเห็นว่า มีจำนวนเรือเพิ่มขึ้นเป็นก้าวกระโดด

          “พอฝั่งอันดามันปิดเกาะ นักท่องเที่ยวก็หันมาเที่ยวที่นี่กัน เพราะพีพีเที่ยวได้ทั้งปี ยกเว้นวันที่มีพายุเข้าก็อาจจะหยุดเรือ นักท่องเที่ยวที่มาช่วงโลว์ส่วนใหญ่เป็นจีนกับอินเดีย แต่หลังๆ ก็เริ่มมีทางยุโรปมาด้วย”

 

          หัวหน้าศราวุธ บอกว่า เกาะพีพีรับบทหนักเกินไป ลูกน้องก็ทำงานหนักกันมาก และที่เป็นปัญหาอีกอย่างคือ ผู้ประกอบการบางรายหลอกนักท่องเที่ยว เก็บค่าขึ้นอ่าวมาหยามา แต่ก็แจ้งไม่ครบบ้าง หรือไม่ก็พาไปลงอีกอ่าวเพื่อเลี่ยงการเสียค่าธรรมเนียม ยังดีที่ได้การสนับสนุนเรือตรวจการณ์จาก บริษัทสิงห์ เอสเตท จำกัด ในฐานะผู้ประกอบการโรงแรมที่เกาะพีพี ทำให้ตามจัดการได้ “แม้รายได้จะเก็บได้มาก แต่ทรัพยากรก็เสื่อมโทรมไปมาก จึงมีการพูดคุยถึงการปิดอ่าวโดยอาจจะสลัช่วงเวลากันปิด เพื่อมีทางออกให้นักท่องเที่ยวและผู้ประกอบการ แต่คงไม่ทันปีนี้เพราะมีการขายทัวร์กันไปล่วงหน้าแล้ว”

          หมู่เกาะพีพี มีเนื้อที่เพียง 387 ตร.กม. เป็นส่วนหนึ่งของอุทยานแห่งชาติ หาดนพรัตน์ธารา-หมู่เกาะพีพี แต่เดิมชาวเลเรียกหมู่เกาะนี้ว่า “ปูเลาปิอาปิ” คำว่า “ปูเลา” แปลว่าเกาะ คำว่า “ปิอาปิ” แปลว่าต้นไม้ทะเลชนิดหนึ่งจำพวกแสม และโกงกาง ก่อนจะเรียกกันมาว่าต้นปีปีและกลายเป็นพีพีไปในทุกวันนี้

         หมู่เกาะพีพี แบ่งเป็น พีพีดอน และพีพีเล พีพีดอน เป็นเกาะศูนย์กลางของพีพีทั้งที่พัก ท่าเรือ ร้านอาหาร ซึ่งส่วนใหญ่นักท่องเที่ยวดำน้ำจะมาพักกินข้าวเที่ยงที่ร้านอาหารของเกาะนี้ เกาะนี้มี 2 อ่าวที่เว้าเข้าหากัน คืออ่าวต้นไทรกับอ่าวโละดาลัม เป็นภาพที่ทำให้ใครต่อใครรู้จักเกาะพีพีนั่นเอง รอบๆ พีพีดอน เป็นจุดดำน้ำดูปลาและปะการัง

          ส่วน พีพีเล เนื้อที่ไม่เยอะมาก สิ่งอำนวยความสะดวกก็ไม่มี ส่วนใหญ่ลักษณะเขาหินปูนกลางน้ำ แต่เป็นจุดที่ดำน้ำตื้นและดำน้ำลึกที่สวยงาม ที่ขึ้นชื่อมีทั้งอ่าวปิเละ อ่าวโละซามะ และอ่าวมาหยา แล้วยังมีถ้ำไวกิ้ง ซึ่งเป็นถ้ำขนาดใหญ่ สูงประมาณ 80 เมตร ซึ่งในหลวงเสด็จประภาสถ้ำนี้เมื่อปี 2515 และพระราชทานนามว่า ถ้ำพญานาค ตามรูปร่างของหินก้อนหนึ่งที่มีลักษณะคล้ายเศียรพญานาค ภายในถ้ำนอกจากจะมีหินงอกหินย้อยแล้ว ยังมีภาพเขียนสีโบราณอายุกว่าร้อยปี อยู่ราวๆ 70 ภาพ ภาพส่วนใหญ่เป็นภาพเรือชนิดต่างๆ รวมถึงเรือไวกิ้ง อันเป็นที่มาของชื่อถ้ำ ปัจจุบันไม่อนุญาตให้เข้าไปในถ้ำแล้ว

          วันนี้ เกาะพีพี โดยเฉพาะอ่าวมาหยา ต้องรับศึกหนัก จากการหลั่งไหลเข้ามาของนักท่องเที่ยวแล้ว สภาพแวดล้อมของเกาะเองต้องรับผลกระทบจากธรรมชาติโดยเฉพาะคลื่นลม ทำให้หาดทรายถูกกัดกร่อน ปฏิเสธไม่ได้หรอกว่าส่วนหนึ่งมันก็มาจากการดัดแปลงสภาพพื้นที่เมื่อ 16-17 ปีก่อนเพื่อถ่ายทำภาพยนตร์ ไม่ว่าจะเป็นการนำมะพร้าวมาปลูกแทนพืชท้องถิ่นก่อนจะรื้อถอนออกไปตามเงื่อนไข และการไถหาดทรายเพื่อขยายหน้าหาดให้กว้างขึ้น โดยที่อธิบดีกรมป่าไม้ในสมัยนั้นดันบ้าจี้อนุญาตให้เขาดัดแปลงพื้นที่อุทยานแห่งชาติได้ สภาพของผืนทรายหน้าอ่าวที่ถูกปรับเปลี่ยนจึงง่ายต่อการถูกทำลายในเวลาต่อมา

                  คงไม่ใช่เวลามานั่งถกเถียงกันในเรื่องเก่า หากแต่วันนี้เป็นย่างก้าวของการเดินหน้าเพื่อหวังฟื้นฟูเกาะพีพีให้กลับมาสวยงามและพร้อมรับมือกับการเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติ อช.หาดนพรัตน์ธารา- หมู่เกาะพีพี จึงจับมือกับฝ่ายท้องถิ่น ชุมชน ผู้ประกอบการ ทำโครงการพัฒนาเกาะพีพีอย่างยั่งยืน ภายใต้รูปแบบ "พีพีโมเดล"

          อะไรที่เสียหายไปต้องแก้ไข เริ่มตั้งแต่การพลิกฟื้นคืนชีวิตให้กับปะการัง ที่เกิดปรากฏการณ์ฟอกขาว

          “เรารับรู้สัญญาณของปะการังฟอกขาว หลังจากที่เกรท แบริเออร์รีฟ แนวปะการังขนาดใหญ่ชายฝั่งออสเตรเลียเกิดฟอกขาวไปแล้ว ทำให้ต้องรีบหาวิธีการป้องริ่มจากการปิดจุดดำน้ำ” ผศ.ดร.ธรณ์ ธำรงค์นาวาสวัสดิ์ รองคณบดีภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางทะเล มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บอกระหว่างที่พาไปดูความคืบหน้าของการสำรวจแนวปะการัง และยังบอกด้วยว่า ในทะเลกระบี่ พบการฟอกขาวของปะการัง ที่บริเวณทะเลแหวก เกาะปอดะ และที่หมู่เกาะพีพี บางแห่งเรารู้ก่อนก็ปิดเกาะไป เช่น ที่เกาะยูง เพื่อรักษาพ่อพันธุ์แม่พันธุ์เอาไว้ รวมถึงการจัดการห้ามจอดเรือตามแนวปะการัง ที่ทะเลแหวก การวางทุ่นห้ามเรือเข้าไปจอดในแนวปะการังที่อ่าวโละบาเกา ก็ทำให้ปะการังฟื้นตัวมาได้ระดับหนึ่ง

 

          ทั้งนี้ จากการสำรวจแนวปะการัง 14 จุด พบว่า ที่น่าเป็นห่วงก็คือแนวปะการังที่อยู่ในสภาพเสื่อมโทรม มี 3 จุด และเสื่อมโทรมมากมีถึง 7 จุด รวมถึง อ่าวมาหยา, อ่าวโละซามะ, อ่าวปิเละ, อ่าวนุ้ย, หาดลิง

             ดร.ธรณ์บอกว่า  นอกจากปิดเกาะก็ต้องใช้ความรู้ทางวิทยาศาสตร์เข้าไปบูรณาการ ทำให้พบว่า ตัวการหนึ่งที่เกิดการฟอกขาวคือสาหร่ายจิ๋ว หายไป ปกติปะการังจะมีสาหร่ายจิ๋วอาศัยอยู่ ทำหน้าที่เป็นพ่อครัวปรุงอาหารให้ปะการัง แต่พอสาหร่ายจิ๋วหายไป เพราะอุณหภูมิของน้ำที่สูงขึ้น ปะการังเลยฟอกขาว จึงมีการวิจัยร่วมกับ ดร.ไทยถาวร เลิศวิทยาประสิทธิ์ หัวหน้าภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางทะเล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย นำสาหร่ายจิ๋วที่พบในบริเวณทะเลแถบนี้มาฉีดใส่ปะการังที่ฟอกขาว ขณะนี้อยู่ระหว่างการรอผลว่า จะสำเร็จมากน้อยเพียงใด

          ..ในกระบวนการควบคุม ดูแล และรักษา ยังรวมถึงการจัดการแนวปะการังบริเวณทะเลแหวกให้เป็นแหล่งฟื้นฟู , ควบคุมปริมาณเรือในแหล่งท่องเที่ยว ร่วมมือกับท้องถิ่นไม่ขายฉลามและปลานกแก้ว ส่วนหนึ่งได้รับการสนับสนุนจาก สิงห์ เอสเตท ภายใต้การนำของ นริศ เชยกลิ่น ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร ที่สนับสนุนทุ่นจอดเรือ ซึ่งจะนำไปทำที่ทะเลแหวก สนับสนุนเรือตรวจการณ์ การเติมสาหร่ายจิ๋วในแนวปะการัง

          ขณะที่ชาวชุมชนก็ร่วมด้วยช่วยกันเรื่องการบำบัดน้ำเสีย การดูแลท้องทะเลของพวกเขา ปิดเกาะก็ต้องร่วมมือกัน ด้านอุทยานก็ดูแลความเรียบร้อย ควบคุมเรือในแหล่งท่องเที่ยว และการจัดเก็บรายได้ โดยและแบ่งปัน 5 เปอร์เซ็นต์ กลับคืนสู่อบต.และชุมชน

          มีการตั้งเป้าไว้ว่า จะดูแลให้ครบทุกด้านภายใน 36 เดือน และหากพีพีโมเดลสำเร็จ อุทยานแห่งชาติชายฝั่งอันดามันทั้ง 17 แห่งอาจจะจับมือกันของขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกภายใน 2-3 ปีขางหน้า

          ฟังแบบนี้ ดูสถานที่ด้วยตามาแล้ว อาจจะถึงเวลาแล้วที่ต้อง “ปล่อยเกาะ” ให้อยู่แบบไร้ผู้คนรบกวน แม้เพียงชั่วขณะก็ยังดี