เปลือกหอยและสีสัน?

 

                         สวัสดีคะ น้องๆ พี่ฮัมมิ่งเบิร์ดรายงานตัวคะ สัปดาห์ที่ผ่านมาได้มีโอกาสไปท่องทะเล แล้วพบเจอเจ้าเปลือกหอย ยิ่งมองยิ่งอยากรู้ว่า เปลือกหอยเกิดขึ้นได้อย่างไร แถมมีสีสัน ลวดลายที่แตกต่างกันอีก...จากข้อมูลองค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อพวช.) อธิบายว่า เปลือก (Shell) นับเป็นลักษณะเด่นของสัตว์กลุ่มหอย เป็นสารประกอบจำพวกหินปูน (Calcareous shells) ซึ่งสร้างมาจากต่อมสร้างเปลือก (Shell glands) ที่อยู่ภายในเนื้อเยื่อสร้างเปลือก (Mantle)

 

                         โครงสร้างของเปลือกแบ่งเป็นชั้นของสาร 3 ชั้น ได้แก่ ชั้นเพอริโอสทราคัม (periostracum)  มีลักษณะบางใสหรือหนาเป็นหนามยื่นออกมาก็ได้  ขึ้นอยู่กับชนิดของหอย  ชั้นพริสเมทิค (prismatic) อยู่ตรงกลางที่มีการเรียงตัวของผลึกหินปูนหลายๆ ชิ้นตั้งฉากกับชั้นเพอริโอสทราคัม ชั้นนี้ความหนามากที่สุด และชั้นในติดกับเนื้อเยื่อสร้างเปลือก คือ เนเครียส (nacreous) เป็นผลึกสารหินปูนแผ่นบางๆ มีลักษณะเป็นมันวาวเรียบลื่น ถ้าเปลือกหอยเกิดการแตกร้าว หอยจะใช้สารเนเครียสนี้มาอุดรอยร้าวที่ชำรุดนั้น และไข่มุกที่เป็นเครื่องประดับของมนุษย์เราก็ถูกสร้างขึ้นในเปลือกหอยชั้นนี้เอง

 

                         สีของเปลือกหอยได้รับอิทธิพลมาจากสิ่งแวดล้อมและอาหารที่หอยกินเข้าไป สีบนเปลือกหอยเกิดจากเม็ดสี ซึ่งเม็ดสีนั้นได้จากอาหารที่หอยกินเข้าไป เม็ดสีแต่ละชนิดต่างก็ให้สีสันแตกต่างกันไป  เช่น เม็ดสีคาโรทีนอยด์ ให้สีเหลืองถึงส้ม เมลานินให้สีน้ำตาลถึงดำ อินดิกอยด์ให้สีน้ำเงินและแดง พอร์ไฟรินให้สีแดง  สีม่วงในเปลือกหอยม่วง (Janthina spp.) เกิดจากการที่หอยชนิดนี้กินแมงกะพรุนเรือใบ velella (by-the-wind sailor) ที่มีสีน้ำเงินม่วงเป็นอาหาร

 

                         ลายบนเปลือกจะถูกสร้างขึ้นในช่วงเวลาเดียวกับการสร้างเปลือก โดยที่เม็ดสีจะเคลื่อนตัวไปตามเนื้อเยื่อสร้างเปลือกตลอดเวลา  ถ้าเม็ดสีแสดงผลจะทำให้เปลือกมีสีสันไปตามเม็ดสีนั้น   แต่ถ้าเม็ดสีมีการแสดงผลเป็นช่วงๆ ผลที่ได้จะมีลักษณะคล้ายกับการทำงานของเครื่องพิมพ์ภาพ ก่อให้เกิดสีสันและลวดลายที่แม้แต่นักออกแบบเองยังต้องประหลาดใจ (ขอบคุณข้อมูลอพวช. และภาพสวยๆ จาก อพวช.)

 

 

 

 

 

 

 

-------------------------

 

(เจ๊าะแจ๊ะวิทยาศาสตร์ : เปลือกหอยและสีสัน? : โดย...พี่ฮัมมิ่งเบิร์ด [email protected])