นกติ๊ดหลังสีไพล

               สัปดาห์ที่ผ่านมาได้เอ่ยถึงรายชื่อนกเมืองไทยฉบับล่าสุด โดยคณะกรรมการพิจารณาข้อมูลนก (BCST Records Committee) ซึ่งมีให้ดาวน์โหลดบนเว็บไซต์ของสมาคมอนุรักษ์นกและธรรมชาติแห่งประเทศไทย (www.bcst.or.th) นักดูนกที่คร่ำหวอดอยู่ในวงการมาพอสมควร หากไม่ได้ติดตามข้อมูลอนุกรมวิธาน อาจจะตกใจกับชื่อนกใหม่ๆ ที่เป็นผลมาจากการแยกชนิด (split) เพราะปัจจุบันมีงานวิจัยเกี่ยวกับอนุกรมวิธานจากการเปรียบเทียบดีเอ็นเอ เสียงร้อง พฤติกรรม ฯลฯ ทำให้องค์ความรู้เพิ่มขึ้นมหาศาล ในสัตว์ทุกกลุ่มพบว่า ชนิดที่ท่องจำกันมาตลอดนั้นมักประกอบไปด้วยหลายชนิดที่หน้าตาเหมือนๆ กัน มิได้เป็นชนิดเดียวกันอย่างที่เคยเข้าใจ

               นกติ๊ดใหญ่ (Great Tit) เป็นหนึ่งในตัวอย่างที่ชัดเจน หากไล่รายชื่อนกฉบับล่าสุดจะเห็นว่าไม่มีชื่อนกชนิดนี้ในเมืองไทยแล้ว เพราะ "นกติ๊ดใหญ่" จริงๆ แล้วประกอบไปด้วยอย่างน้อย 3 ชนิด ประชากรทางเอเชียตะวันออกและเอเชียใต้ซึ่งไม่มีสีเหลืองที่ลำตัวถูกแยกออกมาเป็น Japanese Tit และ Cinereous Tit (ได้ชื่อว่า นกติ๊ดหลังสีไพล และนกติ๊ดหลังเทา ตามลำดับ) สองชนิดนี้เองที่พบได้ในเมืองไทย ส่วน Great Tit ของแท้กระจายตั้งแต่ยุโรปมาจนถึงไซบีเรีย ไม่พบในเขตร้อนของเอเชียใต้และเอเชียตะวันออก

               เพื่อเป็นการต้อนรับลมหนาว เข้าสู่ฤดูกาลที่เหมาะแก่การเที่ยวดอยภาคเหนือ นกป่าประจำสัปดาห์นี้ขอแนะนำ นกติ๊ดหลังสีไพล (Japanese Tit) ขาประจำตามป่าสนและป่าโปร่งบนภูเขา

                นกติ๊ดหลังสีไพลมีลักษณะก้ำกึ่งระหว่างนกติ๊ดใหญ่ และนกติ๊ดหลังเทา คือมันมีหลังสีเขียวไพลเหมือนนกติ๊ดใหญ่ แต่มีลำตัวสีขาวนวลเหมือนนกติ๊ดหลังเทา ชนิดหลังนี้ในเมืองไทยเป็นนกที่มีถิ่นอาศัยจำกัดมากๆ พบตามป่าโปร่งระดับต่ำทางภาคอีสาน และป่าชายเลนทางภาคใต้ เพียงไม่กี่แห่งเท่านั้น ในขณะที่นกติ๊ดหลังสีไพล มักพบกระโดดหากินห้อยโหนตีลังกาได้อย่างคล่องแคล่วตามกิ่งไม้โล่งๆ พบง่ายบนดอยสูงหลายแห่ง

               จะว่าไป ชื่อนกติ๊ดใหญ่ นั้น ไม่เหมาะกับมันเอาเสียเลย แม้จะเป็นนกติ๊ดขนาดใหญ่ที่สุดในยุโรป แต่เมืองไทยมีนกติ๊ดสุลต่าน (Sultan Tit) ซึ่งตัวใหญ่กว่ากันมาก ชื่อไทยที่แปลตรงตามชื่ออังกฤษเป๊ะๆ เช่นนี้ย่อมฟังดูไม่เข้าที แต่สุดท้ายนี้ขอเตือนสำหรับคนที่กำลังจะหาข้อมูลเพิ่มเติม หากพิมพ์ว่า "Japanese Tit" ในอินเทอร์เน็ต อาจจะเจอเว็บอย่างอื่นที่ไม่เกี่ยวกับนกมากกว่านะครับ แล้วจะหาว่าไม่เตือน (ฮา)

 

นกติ๊ดหลังสีไพล

ชื่ออังกฤษ Japanese Tit, Eastern Great Tit
ชื่อวิทยาศาสตร์ Parus minor (Temminck & Schlegel, 1848)
วงศ์ (Family) Passeridae (วงศ์นกติ๊ด)
อันดับ (Order)Passeriformes (อันดับนกเกาะคอน)

 

.................................

(นกติ๊ดหลังสีไพล : คอลัมน์นกป่าสัปดาห์ละตัว)