ต่อมสำนึก ผู้มีอำนาจใน ‘มหาวิทยาลัย’ บิดเบี้ยว อว.ควรทำอย่างไร

พูดถึง การเมือง ทุกคนย่อมคิดว่ามีเฉพาะในสภาผู้แทนราษฎร ตลอดจนรัฐสภา และองค์กรปกครองท้องถิ่น(อปท.) ทั่วไป แท้จริงแล้วการเมืองมีทุกหนแห่งไม่เว้นแต่ในรั้ว มหาวิทยาลัย ทั้งที่องค์กรนี้ ควรมุ่งเน้นหลักวิชาการ สอนสั่ง บ่มเพาะเยาวชนให้เป็น คนดีและคนเก่ง เป็นพลังสำคัญในการพัฒนาประเทศ

 

แล้วทำไมกระทรวงอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) ต้องวางแนวปฏิบัติด้าน ธรรมาภิบาล จริยธรรม ออกมามากมาย ทั้งที่หากทุกคนในรั้วมหาวิทยาลัยตั้งแต่ในสภามหาวิทยาลัย กรรมการสภามหาวิทยาลัย ผู้บริหาร อธิการบดี คณบดี หัวหน้าสาขาวิชาตลอดจนบุคลากรทุกฝ่ายยึดมั่นในความซื่อสัตย์ พึงปฏิบัติหน้าที่โดยยึดหลักวิชาการอย่างตรงไปตรงมาด้วยความถูกต้องตามกฎหมายและตามทำนองคลองธรรม โปร่งใสตรวจสอบได้

 

ไม่แสดงออกซึ่งพฤติกรรมที่มีนัยยะ เป็นการแสวงหาผลประโยชน์โดยไม่ชอบ กล้ายืนหยัดทำในสิ่งที่ถูกต้องชอบธรรม โดยยึดมั่นในหลักการและถือปฏิบัติตามกฎหมายอย่างเคร่งครัด ปราศจากอคติ กล้าแสดงความคิดเห็นหรือคัดค้านในสิ่งที่ไม่ถูกต้องโดยไม่ยอมโอนอ่อนผ่อนตามอิทธิพลใดๆเพียงเพื่อรักษาผลประโยชน์หรือสถานภาพของตน 

 

ประการสำคัญต้องยึดถือประโยชน์ส่วนรวมของประเทศชาติเหนือกว่าประโยชน์ส่วนตน ไม่กระทำการอันมีลักษณะเป็นการขัดกันระหว่างประโยชน์ส่วนบุคคลและประโยชน์ส่วนรวม ทั้งต้องปฏิบัติหน้าที่ด้วยความเที่ยงธรรมและเสมอภาคไม่เลือกปฏิบัติอย่างไม่เป็นธรรมต่อบุคคลโดยใช้ความรู้สึกหรือความสัมพันธ์ส่วนตัว

 

ถามว่าสิ่งเหล่านี้จำเป็นหรือไม่

ตอบ “จำเป็นอย่างยิ่ง” ที่ต้องปฏิบัติอย่างเคร่งครัด แต่ที่ผ่านมามีการร้องเรียน ฟ้องร้อง ในมหาวิทยาลัยมากมายอย่างเหลือเชื่อ ว่านี่คือสถาบันอุดมศึกษาที่จะเป็นแหล่ง “บ่มเพาะ” เยาวชนให้เป็น “คนดีและเก่ง” เมื่อ “เบ้าหลอม” ผู้มีอำนาจในมหาวิทยาลัย “บิดเบี้ยว” แล้วบัณฑิตที่จะออกมาจะเป็นอย่างไรเพราะเมื่อผู้บริหาร “ใจคด” ในทุกเรื่องรวมทั้งการแย่งชิงตำแหน่ง

 

โดยไม่ดูผลงานความสามารถของบุคคลที่จะขึ้นสู่ตำแหน่ง แต่เน้นความเป็น “พรรคพวก” นั่นคงเป็นสาเหตุที่มาของการออก “แนวปฏิบัติตามหลักธรรมาภิบาลในสถาบันการศึกษา” ซึ่งประกาศในราชกิจจานุเบกษา ไปแล้วเมื่อ 20 ธันวาคม 2564 และออกมาอีกฉบับเมื่อ 19 ธันวาคม 2565 แต่ก็เป็นเพียง “แนวปฏิบัติ” ซึ่งถือว่าเป็นสิ่งที่ดี 

 

ถามว่าแต่ละมหาวิทยาลัยจะปฏิบัติตามหรือไม่ “ตอบ”...ได้เลยว่า “คงไม่” หากกระทบกับตัวเองเพราะเป็นเพียงแนวปฏิบัติ ไม่ใช่ข้อ “กฎหมาย” ที่ต้องปฏิบัติตาม “เพราะแนวปฏิบัติตามหลักธรรมาภิบาลเป็นเพียงแนวปฏิบัติซึ่งมีศักดิ์ศรีต่ำกว่าพระราชบัญญัติ” 

 

ยกตัวอย่างตามแนวปฏิบัติธรรมาภิบาล หมวดที่ 2 ส่วนที่ 1 องค์ประกอบและโครงสร้างสถาบันการศึกษามหาวิทยาลัย “ข้อ 10 โดยสรุปคือการได้มาซึ่งนายกสภามหาวิทยาลัย และกรรมการสภามหาวิทยาลัยควรกำหนดสัดส่วนจำนวนกรรมการสภามหาวิทยาลัยโดยให้มีบุคคลภายนอกไม่น้อยกว่า 2 ใน 3 ของจำนวนกรรมการสภาทั้งหมด

 

และข้อ 14 โดยสรุปนายกสภามหาวิทยาลัยและกรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิควรมีวาระการดำรงตำแหน่งคราวละไม่เกิน 4 ปีและไม่ควรดำรงตำแหน่งรวมกันแล้วไม่เกินกว่า 8 ปี ถามว่ามีมหาวิทยาลัยแห่งใดปฏิบัติบ้าง

 

 ”ย้ำ“ เพราะแนวปฏิบัตินี้ ไม่ได้เป็นกฎหมาย เป็นเพียงแนวปฏิบัติเท่านั้น ฉะนั้นสิ่งที่จะเกิดขึ้นจริงและปฏิบัติตามแนวปฏิบัติ จึงมีได้เพียง ”จิตสำนึก“ ของแต่ละบุคคลเท่านั้น 

 

ไม่เพียงเท่านั้น อว.ยังมีหนังสือเวียนแจ้งทุกมหาวิทยาลัย เกี่ยวกับ”ประมวลจริยธรรมข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษาบุคลากรและผู้ปฏิบัติงานอื่นในสถาบันศึกษา ซึ่งประกาศในราชกิจจานุเบกษา ไปแล้วเมื่อ 15 พฤศจิกายน 2565ด้วย

 

คำถามสุดท้าย อว.ควรทำอย่างไรเพื่อให้การวางแนวปฏิบัติเพื่อสิ่งที่ดีงามในสังคมไทยถือปฏิบัติได้จริง