Lifestyle

ศูนย์เรียนรู้ฮูปแต้ม-ภูมิปัญญาดงบังอีกหนึ่งการรวมพลังชุมชน

เกาะติดข่าวสาร >> คมชัดลึก ออนไลน์
logoline

ศูนย์เรียนรู้ฮูปแต้มและภูมิปัญญาดงบังอีกหนึ่งการรวมพลังของชุมชน : รายงาน  โดย...  สุมาลี สุวรรณกร  ภาพโดย...   ทวีศักดิ์ กุสุมาลย์

 

 

          ความสำเร็จในวันนี้เพราะพลัง บ-ว-ร และอีก 2 อ. คือ อบต.และ อนามัย ที่ได้ร่วมกันทำ ทำให้ตำบลดงบังก้าวสู่เมืองท่องเที่ยวคือ คนสุขภาพดี เมืองอบอุ่น ปลอดภัย เมืองธรรมาภิบาลและเมืองคุณธรรม


          การรวมตัวกันของชุมชนเพื่อร่วมไม้ร่วมมือในการทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งจนสำเร็จ ถือเป็นสุดยอดของการทำงานพัฒนาชุมชน ที่ผลสัมฤทธิ์เกิดจากคนในชุมชน เพื่อชุมชนและโดยชุมชนเอง

          เช่นเดียวกับการรวมพลังของชาวบ้านดงบัง ต.ดงบัง อ.นาดูน จ.มหาสารคาม ที่ได้ร่วมกันสืบค้น เสาะหา ที่มาที่ไปของตนเอง ผ่านเรื่องราวของ “ฮูปแต้ม” หรือจิตรกรรมฝาผนังที่อยู่ในวัดโพธาราม บ้านดงบัง และวัดป่าเรไร บ้านหนองพอก ต.ดงบัง ผ่านกิจกรรมในโครงการ “ฮูปแต้มอีสานสื่อศิลปวัฒนธรรมเพื่อการพัฒนาเยาวชนและชุมชนดงบัง” ที่ดำเนินการโดย เครือข่ายสื่อศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน แผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ที่ได้ไปปลุกพลังคนในชุมชนให้ลุกขึ้นมาเห็นความสำคัญของมรดกทางวัฒนธรรมที่มีอยู่ในชุมชนของตนเอง ทั้งฮูปแต้ม ศาลาการเปรียญ ประวัติศาสตร์ เรื่องเล่าต่างๆ จนกระทั่งรวบรวมเอาไว้ใน “ศูนย์เรียนรู้ฮูปแต้มและภูมิปัญญาดงบัง” ที่เปิดตัวไปเมื่อเร็วๆ นี้ โดยมีนายอำเภอนาดูน มาเป็นประธาน

 

ศูนย์เรียนรู้ฮูปแต้ม-ภูมิปัญญาดงบังอีกหนึ่งการรวมพลังชุมชน

 


          กว่าจะเป็นศูนย์เรียนรู้แห่งนี้ ชาวชุมชนดงบังทั้ง บ้าน วัด โรงเรียน และอีก 2 อ. คือ อบต. และอนามัย ซึ่งปัจจุบันได้เปลี่ยนชื่อเป็น โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล รวมทั้ง ชาวบ้าน ผู้นำชุมชน เด็กเยาวชนจากสองโรงเรียนในพื้นที่คือ โรงเรียนชุมชนบ้านดงบังและโรงเรียนดงบังพิสัยนวการนุสรณ์ ที่มาเข้าร่วมกิจกรรมตั้งแต่การไปศึกษาดูงานการพัฒนาชุมชน โดยใช้มรดกทางภูมิปัญญาในพื้นที่อื่น ทั้งที่วัดสนวนวารี อ.บ้านไผ่ และที่วัดไชยศรี ต.สาวะถี อ.เมือง จ.ขอนแก่น เพื่อไปดูเขา ก่อนจะเอามาพัฒนาตนเอง จนเกิดความอยากทำ อยากเข้มแข็ง



ศูนย์เรียนรู้ฮูปแต้ม-ภูมิปัญญาดงบังอีกหนึ่งการรวมพลังชุมชน

 

 

          เรื่องนี้ ผศ.ดร.ทรงวิทย์ พิมพะกรรณ์ ผู้รับผิดชอบโครงการ บอกว่า ภาคอีสานมีฮูปแต้มที่เป็นมรดกภูมิปัญญาของบรรพบุรุษที่ทิ้งเอาไว้ให้ลูกหลานอยู่หลายแห่ง แต่ที่ผ่านมา ชุมชนไม่ได้สนใจ และไม่ได้หยิบยกมามีส่วนร่วมในการพัฒนามากนัก บางแห่งถูกปล่อยทิ้ง บางแห่งภาพเลือนหายไป แต่ที่วัดโพธาราม บ้านดงบัง และวัดป่าเรไร บ้านหนองพอก มีการดูแลรักษาอย่างดี ทั้งจากกรมศิลปากร และชาวบ้านในพื้นที่ แต่ที่ผ่านมาการซึมซับ รับรู้ ของคนในชุมชนยังน้อย ทั้งเรื่องความสำคัญ และเรื่องประวัติความเป็นมา ความภาคภูมิใจ จึงได้คิดทำโครงการ “ฮูปแต้มอีสานสื่อศิลปวัฒนธรรมเพื่อการพัฒนาเยาวชน และชุมชนดงบัง” ขึ้น โดยได้รับงบประมาณสนับสนุนจาก สสส.


          “วัตถุประสงค์หลักๆ คือ ต้องการปลุกพลังคนในชุมชนให้สนใจ รู้เรื่องของชุมตนเอง ค้นหาประวัติชุมชน ของดีชุมชน เพื่อนำไปสู่การบอกเล่าผ่านนักสื่อสารสร้างสรรค์และเกิดการทำสื่อเผยแพร่ออกไปในวงกว้าง เพื่อให้เกิดความภูมิใจของคนในชุมชน จากนั้นได้มีการผลิตสินค้าเป็นผลิตภัณฑ์ชุมชนเพื่อจำหน่าย ต่อยอดและสร้างรายได้ให้แก่ชุมชนเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนมากยิ่งขึ้น” ผศ.ดร.ทรงวิทย์ กล่าว

 

 

ศูนย์เรียนรู้ฮูปแต้ม-ภูมิปัญญาดงบังอีกหนึ่งการรวมพลังชุมชน

 


          ในขณะที่ สมหวัง ปฏิเวชวัฒนางกูร ประธานศูนย์เรียนรู้ฮูปแต้มและภูมิปัญญาดงบัง บอกว่า กว่าจะมาเป็นศูนย์เรียนรู้ที่เก็บรวบรวมเรื่องราวประวัติชุมชน เรื่องราวภาพในฝาผนังสิมหรือโบสถ์ ซึ่งเรียกกันว่าฮูปแต้ม ก็ต้องอาศัยพลังของชาวชุมชนร่วมมือกัน ทุกคนทุกฝ่าย ทั้งฝ่ายจัดอาคารสถานที่ ฝ่ายข้อมูล และพอมีศูนย์แล้วมีการตั้งคณะกรรมการมาดูแล ทำให้มีการแบ่งหน้าที่กันชัดเจน จนนำไปสู่การจัดเป็นสถานที่จำหน่ายสินค้าของชุมชน ใครมาชมฮูปแต้มหรือใครมาเที่ยวที่วัด ก็จะสามารถเลือกซื้อสินค้าของชุมชนได้ จะทำให้เศรษฐกิจของชุมชนดีขึ้น และชาวบ้านจะมีรายได้เพิ่มและที่มากไปกว่านั้นจะทำให้คนเข้าวัดมากยิ่งขึ้น

 

ศูนย์เรียนรู้ฮูปแต้ม-ภูมิปัญญาดงบังอีกหนึ่งการรวมพลังชุมชน

 

 


          ด้าน ปรีชา ยะถา ผู้อำนวยการโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (ผอ.รพ.สต.) ดงบัง ที่เข้ามาเป็นพลังเข้มแข็งในการปลุกพลังชุมชนและร่วมสืบค้นหาข้อมูลสำคัญของชุมชนตั้งแต่เริ่มต้น กล่าวว่า ความสำเร็จในวันนี้เพราะพลัง บ-ว-ร และอีก 2 อ. คือ อบต.และ อนามัย ที่ได้ร่วมกันทำให้ ต.ดงบัง ก้าวสู่เมืองท่องเที่ยวคือ คนสุขภาพดี เมืองอบอุ่น ปลอดภัย เมืองธรรมาภิบาลและเมืองคุณธรรม การดำเนินงานทุกเรื่องต้องทำงานด้วยกัน ต.ดงบัง ต้องก้าวไปข้างหน้าด้วยความร่วมมือของชาวชุมชน ชุมชนดงบังคือหนึ่งเดียว เราต้องการทำให้พี่น้องทุกคนมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ตอนนี้มีผู้สูงอายุ 448 คน ทางรพ.สต.ได้ทำวิทยาลัยผู้สูงอายุเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุให้ดีขึ้น และทุกคนในชุมชนต้องช่วยกัน


          ส่วน ประสิทธิ์ ชาญศิริ ผู้อำนวยการโรงเรียนดงบังพิสัยนวการนุสรณ์ ซึ่งได้นำเยาวชนมาร่วมกิจกรรมอย่างต่อเนื่องทั้งการเรียนรู้ชุมชน การผลิตสื่อจากชุมชนเพื่อเผยแพร่ในวงกว้าง กล่าวว่า ดีใจแทนชาวดงบังที่ได้มีโอกาสเรียนรู้เรื่องราวบ้านตนเอง ที่ผ่านมาเคยเห็นแต่ผนังสิม แต่ไม่มีใครรู้ว่าเรื่องราวเป็นอย่างไร แต่พอได้มารู้มาดูผ่านปากของลูกหลานที่บอกเล่าในนามมัคคุเทศก์น้อยแล้วทำให้ภาคภูมิใจ และยิ่งมีศูนย์เรียนรู้แห่งนี้ยิ่งเป็นประโยชน์มากมาย เด็กได้เรียนรู้ ถอดรหัสฮูปแต้ม มีประวัติความเป็นมา มีการแปรความหมาย มีผู้รู้จริงมาช่วยหนุนเสริม และมีการเชื่อมโยงเส้นทางท่องเที่ยวในจุดนี้มากขึ้น จะทำให้บ้านดงบังแห่งนี้ก้าวสู่การเป็นเมืองท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมในอนาคต

 

 

 

ศูนย์เรียนรู้ฮูปแต้ม-ภูมิปัญญาดงบังอีกหนึ่งการรวมพลังชุมชน

 


          ในขณะที่ภาคส่วนสำคัญ ที่ขาดไม่ได้ นั่นคือวัด เรื่องนี้ พระครูญาณโพธารักษ์ เจ้าอาวาสวัดโพธาราม และเจ้าคณะตำบลดงบัง กล่าวว่า เป็นโชคดีที่โครงการนี้เข้ามา และเป็นโชคดีที่ทางวัดได้รับรางวัลวัดดีเด่น ทำให้มีงบประมาณเข้ามาจัดการดูแลในศูนย์ และศูนย์แห่งนี้ก่อนหน้านี้คือศูนย์เด็กเล็กที่อยู่ในวัด แต่พออบต.ได้งบประมาณมาก่อสร้างจึงได้ย้ายศูนย์ออกไปอยู่ข้างรพ.สต. ทำให้ศูนย์ว่างลงจึงได้นำมาจัดทำเป็นศูนย์เรียนรู้เพื่อทุกคนจะได้ใช้ประโยชน์ร่วมกัน จากนี้ไป หากใครมาเที่ยว มาชมวัด ก็แวะเข้ามาที่ศูนย์เพื่อเรียนรู้เรื่องราวของชุมชนได้เลย และศูนย์แห่งนี้เปิดตลอด 24 ชั่วโมง


          นอกจากการเปิดศูนย์เรียนรู้ฯ ในวันนั้น ยังมีการนำของดี ของฝากและสินค้าพื้นบ้านของชาวบ้านดงบัง และชาวบ้านใกล้เคียงมาจำหน่าย เพื่อเปิดตลาดของดีตำบลดงบังอีกด้วย ซึ่งมีทั้งผ้าไหม ผ้าฝ้าย ผ้าทอลายฮูปแต้ม รวมไปถึงอาหารพื้นถิ่นทั้งปลาร้าบอง ข้าวปุ้นจี่ ข้าวจี่ กบยัดไส้ กล้วยฉาบ ข้าวหอมมะลิดำ ข้าวต้มดั่ง ซึ่งหารับประทานได้ยากและเป็นที่ชื่นชอบและสนใจของคนที่ไปร่วมงานเป็นอย่างยิ่ง
ที่ศูนย์เรียนรู้แห่งนี้ยังเปิดต้อนรับนักท่องเที่ยว โดยมีการรองรับนักท่องเที่ยวแบบหมู่คณะ มีบริการจัดอาหารพาแลง การจัดที่พักแบบโฮมสเตย์ และการเตรียมมัคคุเทศก์ไว้คอยต้อนรับอีกด้วย


          หากมาเที่ยวที่ตำบลดงบังแห่งนี้ มีของดีที่พร้อมโชว์ไม่ว่าจะเป็น สิมโบราณอายุกว่า 150 ปี ที่วัดโพธาราม และวัดป่าเรไร แถมสิมนี้ยังมีฮูปแต้มหรือจิตรกรรมฝาผนังที่มีเรื่องราวหลากหลายทั้งเรื่อง พระเวสสันดร ประวัติพระพุทธเจ้า สินไซ พระมาลัย และวิถีชีวิตดั้งเดิมของชาวบ้านที่นี่ นอกจากนั้นยังมีหอไตรกลางน้ำที่มีอายุกว่า 150 ปี รวมไปถึงหอแจกหรือศาลาการเปรียญที่ก่อสร้างโดยฝีมือช่างญวณ และในหอแจกวัดโพธารามยังมีธรรมาสน์ไม้ ที่มีการแกะสลักและวาดลวดลายเป็นเรื่องราวพระเวสสันดรอีกด้วย


          ใครสนใจมาเที่ยวชม หรือมาเยือนที่นี่เป็นหมู่คณะ ติดต่อประสานงานได้โดยตรงที่ นางสมหวัง ปฏิเวชวัฒนางกูร ประธานศูนย์เรียนรู้ฮูปแต้มและภูมิปัญญาดงบัง โทรศัพท์ 08-5758-5251 รับรองว่าจะต้องติดใจแน่นอน

logoline

ข่าวที่น่าสนใจ