อวดลวดลายไทยในรถไฟฟ้าใต้ดิน

 เพิ่มความวิจิตรให้ตัวเสาด้วยลวดลายประจำยาม

อีกไม่นานคนไทยจะได้ร่วมภาคภูมิใจกับสิ่งก่อสร้างระดับนานาประเทศที่ใช้เทคโนโลยีชั้นสูง ทว่าได้รับการออกแบบให้มีบรรยากาศและการตกแต่งในรูปแบบสถาปัตยกรรมไทยแท้ๆ ที่วิจิตร ประณีต เรียกว่า นำวิศวกรรมเข้ามาผสมผสานกับงานศิลปะ สร้างความกลมกลืนให้เห็นว่าชีวิตสมัยใหม่สามารถที่จะอยู่ร่วมกับศิลปวัฒนธรรมได้อย่างสวยงาม ยั่งยืน และเป็นไปตามมาตรฐานความปลอดภัย และมาตรฐานทางวิศวกรรม นั่นคือ “สถานีสนามไชย” ของโครงการรถไฟฟ้าสายสีน้ำเงินส่วนต่อขยาย ที่ช.การช่าง ได้รับมอบหมายจากการรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย (รฟม.) ให้เป็นผู้ก่อสร้าง โดยได้ปรมาจารย์ผู้ชำนาญเรื่องสถาปัตยกรรมไทยชนิดหาตัวจับยากที่ได้รับการเชิดชูเกียรติให้เป็นศิลปินแห่งชาติสาขาทัศนศิลป์ (สถาปัตยกรรม) ประจำปี 2537 ราชบัณฑิต และได้ฝากฝีมือผลงานสถาปัตยกรรมไทยทั้งในประเทศและต่างประเทศมาแล้วมากมาย รศ.ดร.ภิญโญ สุวรรณคีรี เป็นผู้ออกแบบและจะกลายเป็นอีกหนึ่งแลนด์มาร์คสำคัญของกรุงเทพฯ ในอนาคต 

รศ.ดร.ภิญโญ สุวรรณคีรี

รศ.ดร.ภิญโญ เล่าถึงแนวคิดในการออกแบบสถานีรถไฟฟ้าแห่งนี้ว่า แนวคิดในการออกแบบสถานีนี้ เกิดจากแรงบันดาลใจจากพื้นที่โดยรอบและโบราณวัตถุที่ขุดได้ในบริเวณสถานี ดังนั้นแนวคิดการออกแบบจึงแตกต่างไปสถานีอื่นๆ อีกทั้งยังเป็นความตั้งใจที่เราต้องการสร้างเอกลักษณ์ของสถานีรถไฟฟ้าของไทย ให้ชาวต่างชาติจากทั่วโลกและคนไทยที่มาใช้บริการประทับใจ แม้ว่าเมืองไทยจะเป็นประเทศเล็กก็จริง แต่เราก็มีศิลปกรรมซึ่งมีความงดงามไม่แพ้ชาติใดในโลก เราใช้แนวคิดอิงประวัติศาสตร์ในการออกแบบสถานีสนามไชยให้สอดคล้องกับอาคารสำคัญโดยรอบ ซึ่งเป็นเขตพระนครชั้นในบนเกาะรัตนโกสินทร์ รวมทั้งได้มีการขุดพบคลองรากหรือบริเวณฐานรากของโครงสร้างอาคารพระราชวังเก่าในบริเวณที่จะก่อสร้างสถานี จึงได้ใช้รูปแบบสถาปัตยกรรมไทยโบราณมาเป็นแนวในการออกแบบ เพื่อสื่อถึงความทรงคุณค่าและเอกลักษณ์ของวัฒนธรรมไทยที่สามารถหลอมรวมกับชีวิตคนยุคใหม่ได้อย่างกลมกลืน 

ลายบัวจงกลที่ปลายเสา

"ภายในสถานี วางผังตามแบบสถาปัตยกรรมไทยโบราณ มีเสาสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่สีขาวเรียงรายขนาบข้างทางเดิน บัวหัวเสาปิดทองคำเปลวเป็นสีทองอร่าม มีองค์และฐานเสาตามธรรมเนียมสถาปัตยกรรมไทย พื้นและผนัง จำลองมาจากกำแพงเมืองลายประจำยาม เพดานตกแต่งลายไทยเป็นลายฉลุแบบดาวล้อมเดือน ปิดทองคำเปลวเช่นกัน ทำให้รู้สึกเหมือนเดินเข้าไปในอาคารไทยโบราณหรือพระอุโบสถที่ครูช่างฝีมือเยี่ยมได้รังสรรค์ขึ้นอย่างประณีต

แม้ว่าบรรยากาศจะเป็นไทยแท้ๆ แต่ก็มีกลิ่นอายความทันสมัย ด้วยลายเส้นกราฟฟิกบนพื้น บนเสา และในรายละเอียดตามที่ต่างๆ รวมทั้งการจัดวางผังที่สอดคล้องกับการใช้งานรถไฟฟ้าได้อย่างเต็มประสิทธิภาพและลงตัว กลมกลืนไม่ขัดตา ผมลงมาดูเองในทุกรายละเอียด ทุกจุด เพราะต้องการให้สถานีนี้เป็นเอกลักษณ์ของไทยที่คนทั่วโลกต้องมาดู ใครๆ ต้องรู้จัก เราตั้งใจออกแบบและจัดทำอย่างประณีตทุกชิ้น เพื่อสร้างผลงานที่จะอยู่คงทน เป็นสมบัติของชาติ ไม่ใช่แค่เป็นอาคารที่รองรับผู้โดยสารผ่านไปมาเท่านั้น นอกจากนี้ ยังถือเป็นการอนุรักษ์ศิลปะและสถาปัตยกรรมไทยให้คนรุ่นหลังได้เห็นและชื่นชม” รศ.ดร.ภิญโญ กล่าว

งดงามอลังการดั่งเช่นท้องพระโรง

สถานีสนามไชย ตั้งอยู่บริเวณถนนสนามไชย บนเกาะรัตนโกสินทร์ ไม่ไกลจากวัดพระแก้วและพระบรมมหาราชวัง มีสถานที่ทางวัฒนธรรมอยู่โดยรอบ ถือเป็นแหล่งการท่องเที่ยวที่สำคัญของกรุงเทพมหานคร และมีนักท่องเที่ยวสัญจรผ่านเป็นจำนวนมาก อยู่ในเส้นทางโครงการรถไฟฟ้าสายสีน้ำเงินส่วนต่อขยาย ช่วง “บางซื่อ-ท่าพระและหัวลำโพง–บางแค” ระยะทาง 27 กิโลเมตร เป็นโครงการที่รับผิดชอบโดยการรถไฟฟ้าขนส่งมวลแห่งประเทศไทย (รฟม.) และได้มอบหมายให้ ช.การช่างเป็นผู้ดำเนินการออกแบบก่อสร้างและตกแต่งในช่วงสนามไชย-ท่าพระ ซึ่งโครงการดังกล่าวอยู่ในส่วนของสัญญาที่ 2 จากทั้งหมด 5 สัญญา โดยปัจจุบันโครงการสถานีสนามไชยมีความคืบหน้าไปมากถึง 100 เปอร์เซ็นต์และคาดว่าจะเสร็จสมบูรณ์ได้ตามกำหนด

แม่ลายเพดาน มีลายดาวล้อมเดือน

ดร.สุภามาส ตรีวิศวเวทย์ กรรมการผู้จัดการใหญ่ บริษัท ช.การช่าง จำกัด (มหาชน) กล่าวเสริมว่า สำหรับโครงการนี้ ช.การช่าง ได้ใช้ศักยภาพด้านวิศวกรรมเพื่อควบคุมการก่อสร้างงานสถาปัตยกรรม หรือ Engineer Meets Arts โดยนำความเชี่ยวชาญด้านวิศวกรรมและการก่อสร้างที่เราสั่งสมมากว่า 44 ปี มาใช้ในการควบคุมให้การก่อสร้างและตกแต่งสถานีตามแบบสถาปัตยกรรมไทยที่ทรงคุณค่า มีความงดงามอ่อนช้อย แต่สง่างามอยู่ในตัว ซึ่งต้องอาศัยทักษะความเข้าใจ และเทคโนโลยีที่จะผสานทั้ง 2 ด้านนี้ไว้ด้วยกันอย่างลงตัวเพื่อสร้างประสบการณ์ที่ไม่เหมือนใครให้แก่ผู้โดยสารที่ได้เข้ามาใช้บริการ

“ภายใต้ความงดงามอันเป็นเอกลักษณ์แบบไทยรัตนโกสินทร์ สถานีสนามไชยสะท้อนความเป็นเลิศด้านการออกแบบทั้งในเชิงวิศวกรรม การจัดพื้นที่ใช้สอยที่คำนึงถึงผู้ใช้งาน ความสะดวกและปลอดภัย ไปพร้อมกับการตกแต่งที่มีรายละเอียด สะท้อนความเป็นไทยได้เป็นอย่างดีสถานีสนามไชยจะเป็นอีกหนึ่งแลนด์มาร์คที่สำคัญของกรุงเทพฯ เป็นจุดที่เชื่อมความเป็นไทยกับความทันสมัยเข้าด้วยกัน โครงการรถไฟฟ้าสายสีน้ำเงินตลอดทั้งเส้นจะเป็นรถไฟฟ้าที่มีเอกลักษณ์และความโดดเด่นมาก เพราะเป็นเส้นที่วิ่งผ่านบริเวณที่มีประวัติศาสตร์ความเป็นมายาวนาน ดังนั้นนอกจากสถานีสนามไชยแล้ว ช.การช่างยังได้รับมอบหมายให้เป็นผู้ดำเนินการออกแบบก่อสร้างและตกแต่งสถานีอิสรภาพ ซึ่งเป็นอีกหนึ่งสถานีที่จะถูกตกแต่งด้วยสถาปัตยกรรมไทยด้วยแนวคิดที่แตกต่างออกไป โดยจะตกแต่งด้วยหงส์ สัตว์ในวรรณคดีไทยเป็นสำคัญเนื่องจากตั้งอยู่ใกล้วัดหงส์รัตนารามราชวรวิหาร

“การออกแบบสถานีอย่างมีเอกลักษณ์เช่นนี้ นอกจากจะเป็นการเล่าเรื่องราวเพื่อสร้างความประทับใจให้แก่ชาวต่างชาติแล้ว เราเชื่อว่าจะทำให้เราคนไทยทุกคนได้ตระหนักถึงคุณค่ามรดกทางศิลปวัฒนธรรมของไทยที่เป็นหนึ่งเดียวในโลก ช.การช่างภาคภูมิใจที่ได้มีโอกาสเป็นส่วนสำคัญในการพัฒนาระบบโครงสร้างคมนาคมให้แก่ประชาชน พร้อมกับเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมอันงดงามที่หาได้ที่เมืองไทยเพียงแห่งเดียวในโลก” ดร.สุภามาส กล่าว