ระวัง แต่ อย่าระแวง

          ยสฺส รุกฺขสฺส ฉายาย นิสีเทยฺย สเยยฺย วา น ตสฺส สาขํ ภญฺเชยฺย มิตฺตทุพฺโพ หิ ปาปโก บุคคลนั่งหรือนอน (อาศัย) ที่ร่มเงาตันไม้ใด ไม่ควรรานกิ่งต้นไม้นั้น เพราะผู้ประทุษร้ายมิตร เป็นคนเลวทราม

(พุทธพจน์)

          สถานการณ์ข่าวความรุนแรงนั้นมีทุกวัน ทั้งฆ่าหั่นศพ การทำร้ายกันและกันในรูปแบบต่างๆ หลายการฆาตกรรมหาสาเหตุไม่ได้ เรื่องราวเหล่านี้อาจสั่นคลอนใจหลายๆ คน แต่หากถามว่า ความโหดร้ายเช่นนี้ ในสมัยก่อนๆ มีไหม มีมาตลอด เพียงแต่ไม่เป็นข่าว เพราะว่าสมัยก่อนไม่มีสื่อมากมายเหมือนสมัยนี้ อย่างดีก็เล่าต่อกันฟัง แล้วก็ทำให้ผู้ฟังเกิดความสะพรึงกลัวกันไป

           แม้ว่าคนที่ทำผิดถูกจับติดคุกไป มีครูบาอาจารย์ไปสอนกรรมฐานถึงข้างในคุก บางคนออกมาก็ยังเป็นเหมือนเดิม อย่างนี้จะว่าอย่างไร เพราะแต่ละคนมีปัญหา เมื่อรู้เช่นนี้ก็ต้องระมัดระวัง แม้รู้ว่าคนนี้เคยไปติดคุกมา แต่เห็นว่าเป็นคนคุ้นเคยกันก็ไม่ระวังโดนเขาทำร้ายบ้างก็มี บางคนออกจากคุกมาเปลี่ยนแปลงได้ก็ดีมาก ไม่น่ากลัว แต่บางคนไม่เปลี่ยนแปลงอันนี้ต้องระวัง ไม่ใช่ระแวง เพราะคนเราโดยพื้นฐานก็ไม่คิดว่าจะโหดร้ายกันได้ขนาดนี้

          ถ้าเรายังมองไม่เห็นว่าอะไรก็เกิดขึ้นได้ เราจะเป็นคนประมาท พระพุทธเจ้าบอกแล้วว่า อย่าประมาท เพราะความประมาทนำมาซึ่งหายนะ แล้วทุกคนก็เป็นไง ก็ยังประมาทอยู่ดี

         ประมาทอย่างไร ก็คือ เมื่อรู้ว่า อย่างนี้เป็นภัยรู้อยู่ ต้องระมัดระวังให้มาก คือให้ระวัง อย่างมีสติ แต่อย่าระแวง จนถึงกับตื่นตระหนก

         การเฝ้าระวัง คือ การไม่ตื่นตระหนก ตรวจตราทุกสิ่งทุกอย่างที่เข้ามาในชีวิตของเราแต่ละวัน แต่ไม่ระแวง เหมือนคนอยู่ยาม ที่ตรวจตราทุกอย่างที่เข้ามาในชีวิต อย่าว่าแต่เจอคนเลย เจออะไรก็ตามก็ต้องตรวจตราทั้งนั้น เจอสุนัขก็ต้องดูว่า มันเป็นหมาบ้าหรือเปล่า ถ้าบอกว่า คงไม่เป็นไรหรอก นั่นคือ ประมาทแล้วนะความคิดของตัวเจ้าของนั่นแหละ ทีี่ทำให้ประมาท

        มันก็เป็นอย่างนี้แหละ สังคม จะเป็นสมัยนี้หรือสมัยไหนก็ตาม ต้องระมัดระวัง บางคนล้มลงไปหัวโน บอกว่า ไม่เป็นไร พอกลับบ้านก็น็อกเลย เพราะไม่รู้ว่า มันกระเทือนไปถึงสมอง

เพราะฉะนั้น พิจารณาให้มาก คิดให้มาก

ไว้วางใจ ระวัง ระแวง จึงมีน้ำหนักต่างกัน

        การไว้วางใจ คือ เราแน่ใจแล้วว่าไม่มีภัยจึงไว้วางใจ แต่ระวัง คือ เวลาใครมาเคาะประตูก็ต้องดูก่อนว่าเขาเป็นใคร มั่นใจแล้วค่อยไป

       การมีสื่อก็ดีอย่างหนึ่ง ทำให้เราระมัดระวัง ป้องกันตัวได้ การไม่มีสื่อ อาจทำให้เราชะล่าใจ ไม่เฉลียวใจ สิ่งสำคัญก็คือ อย่าประมาทนั่นแหละ

เหมือนไปรบ ฝ่ายตรงก็ยิงมา เราไม่ระวังก็โดนสิ ฉะนั้น ก็พิจารณาให้มาก คิดให้มาก ในเรื่องความประมาทนี้

       ความประมาทไม่ใช่เรื่องทางโลกอย่างเดียว แต่เป็นเรื่องทางธรรมด้วย ภิกษุประมาทก็ไม่ดี ทหารประมาทก็ไม่ดี สมมุติว่า มีเพื่อนมายืมเงินก็สงสาร ให้ยืมไป สุดท้ายพอจำเป็นจะใช้ก็ไม่ได้คืน นั่นหมายความว่า เราชะล่าใจเกินไป ไม่ต้องไปว่าเพื่อน แต่ให้รู้ว่า เราประมาทแล้ว...