คนที่ควรดูแลมากที่สุด
คนที่ควรดูแลมากที่สุด : บาตรเดียวท่องโลก พระพิทยา ฐานิสสโร
หญิงชาวอเมริกันวัย ๕๐ กว่าปี ได้มีโอกาสร่วมปฏิบัติภาวนาเป็นครั้งแรกที่สถานปฏิบัติธรรมและขออนุญาตอยู่ต่อหลังงานภาวนาเสร็จสิ้น เพื่อปฏิบัติให้เข้าใจมากยิ่งขึ้น ในช่วงที่เธออยู่ต่อ เธอแบ่งปันว่า ได้เห็นความไม่น่ารักในตัวเองเยอะมาก จากเมื่อก่อนเธอไม่เคยรู้ว่า สิ่งเหล่านั้นคือ ความไม่น่ารัก เช่น ความคิดไม่ดี เธอคิดว่าเป็นเรื่องปกติ เพราะคนส่วนใหญ่ก็ไม่แตกต่าง และเธอก็คิดเช่นนั้นซ้ำแล้วซ้ำอีก ในวันนี้ที่เธอต้องการเปลี่ยนแปลง แต่มันไม่ใช่เรื่องง่ายเลย เพราะมันเป็นสิ่งที่รบกวนจิตใจเธอตลอดเวลา เธอไม่อยากมีความคิด หรือมีความรู้สึกที่ไม่ดีเช่นนั้นอีกต่อไป
เมื่อเธอกลับบ้าน เธอนิมนต์ให้เราไปฉันอาหารเพลกับหลานชายวัย ๖ ขวบและเพื่อนเธออีกคน ที่อพาร์ตเมนต์ของเธอ ก่อนฉันเพลได้มีโอกาสไปเดินด้วยกันที่ทะเลสาบ ระหว่างที่เดินเด็กน้อยวัย ๖ ขวบ พูดเกือบตลอดเวลา ทำให้ผู้เป็นป้าต้องคอยเตือนเด็กน้อยเป็นระยะๆ ว่าอย่าคุย อย่าเดินเร็ว ส่วนพระเดินเงียบๆ และขอเด็กน้อยจูงมือเดินไปด้วยกัน ทั้งๆ ที่ก่อนเดินเราได้หยุดสนทนากันว่า จะทำอย่างไรให้เราเดินโดยที่ไม่ต้องเหนื่อยมาก เพราะเด็กน้อยไม่ชอบเดิน เด็กน้อยตอบว่า ไม่ทราบ จึงตอบไปว่า เราจะเดินกันสงบๆ เงียบๆ เพื่อจะได้สังเกตว่า มีเสียงอะไรรอบตัวเราบ้าง และใส่ใจในแต่ละย่างก้าวของเรา รับรู้ความรู้สึกเมื่อเท้าได้สัมผัสกับพื้นโลก ว่า แข็ง นุ่ม ร้อน เรียบ ขรุขระ ถ้าทำได้ก็ลองพิสูจน์ดูว่าเราจะเหนื่อยไหม
กว่าเราจะเติบโตเป็นผู้ใหญ่ เราได้สั่งสมการกระทำ ความคิด คำพูด ที่ดีและไม่ดีมากเหลือเกิน และหลายครั้งเรากระทำ พูด คิด ไม่ดี โดยที่เราไม่รู้ หรือแม้แต่รู้ เราก็ยังกระทำ เป็นสิ่งบ่งบอกชัดว่า แท้จริงแล้วเรายังไม่รู้ตามความเป็นจริง เพราะพลังที่ไม่ดีได้ถูกสั่งสม ครอบงำ จนเป็นนายบงการชีวิตเรา และเราก็คิดว่า มันคือเรา แต่จริงๆ มันไม่ใช่เรา ประกอบกับการไม่เลือกสิ่งแวดล้อมให้ห่างจากสิ่งไม่ดีที่เปิดโอกาสให้เราทำได้ง่าย
และเมื่อคนรอบข้างหรือคนที่เรารัก เราห่วงใยกระทำไม่ดีหรือทำสิ่งที่ผิด เราก็ไม่สามารถให้อภัยเขาได้ กลับซ้ำเติม บ่น ด่าทอ ทำร้ายจิตใจเขามากยิ่งขึ้น ทั้งๆ ที่เราเองก็ยังทำไม่ดี ทำผิดอยู่แต่อาจเป็นในอีกรูปแบบหนึ่ง โดยเฉพาะระหว่างผู้ปกครองและเด็ก หรือครูและนักเรียน ถ้าเป็นผู้ใหญ่ก็มักพูดเสมอว่า เราโตแล้ว เราทำได้ ยิ่งทำให้เด็ก งง ไม่เข้าใจ เพราะเห็นว่า ทั้งที่โตแล้วน่าจะไม่สมควรทำ
เราพยายามมากที่จะเปลี่ยนคนอื่นตลอดเวลา อยากให้คนอื่นเป็นคนดี ทั้งที่ในใจเราเองเปี่ยมไปด้วยความกังวล ความหงุดหงิด ไม่พอใจ โกรธ กลัว ฯลฯ เราให้เหตุผลว่า ไม่อยากให้เขาต้องไม่ดีเหมือนเรา แต่เขาจะเข้าใจได้อย่างไร ในเมื่อคนที่บอกให้ทำ ยังทำดีไม่ได้ นั่นเป็นเหตุให้เราต่างทำร้ายกันและกันโดยไม่รู้ตัว เพราะไม่ยอมกลับมาเปลี่ยนตัวเอง แต่อยากเปลี่ยนคนอื่น
ชีวิตที่ดำเนินไปด้วยความหลงลืม ไม่รู้ เป็นเหตุให้เหนื่อย และเหนื่อยมากยิ่งขึ้นอย่างไม่รู้จบ การที่เรายังปล่อยให้พลังอารมณ์ที่ไม่ดีในตัวเรามาควบคุม กำหนดชีวิตเรา มันคือ คำตอบที่ชัดเจนว่า เรายังรัก เมตตาต่อตัวเองไม่เป็น เมื่อเป็นเช่นนั้น เราจึงไม่สามารถหยิบยื่นความรัก ความเมตตาให้ผู้อื่นได้ เพราะเขาจะไม่เข้าใจ เหมือนเรายังไม่มีอาหาร แต่เราพร่ำพูด พร่ำบอกกับเขาว่า กินให้อิ่มนะ ๆ พอเขาไม่กินเพราะไม่มีอาหารให้กิน แล้วมันจะอิ่มไปได้อย่างไร เขาคงคิดว่า เราไม่ปกติก็เท่านั้นเอง แต่บางทีเขาไม่พูด เพราะเราอาจเป็นผู้ใหญ่เกินไป และเราอาจจะดุ ด่า ว่าเขาด้วยความเป็นเด็กต้องฟังผู้ใหญ่ แล้วเราคิดว่า เราหวังดี อยากให้เขามีชีวิตที่ดี มีความสุข กินอิ่ม
แต่นั่นเป็นความหวังดีที่ยังไม่สามารถรับรู้ สัมผัสได้แท้จริง เพราะเราอยากเห็นสิ่งที่เรายึดว่าเป็นของเรา ดูดีตามที่ใจเราต้องการ ก็เท่านั้นเอง และพอเห็นเขาน่าเกลียดก็ทนไม่ได้ จึงอยากจัดการ ทั้งที่เราก็จัดการตัวเองยังไม่ได้ ความทุกข์จึงยิ่งเพิ่ม ทุกข์เรื่องตัวเองยังไม่พอ ยังทุกข์เรื่องที่ยึดว่าเป็นของตนเข้าไปอีก จัดการตัวเองไม่ได้ จึงอยากจัดการสิ่งภายนอก จึงพังพินาศกันไปหมด
การดูแลอารมณ์ตัวเองให้ปกติอยู่เสมอ ไม่ว่าเจออะไรมากระทบทั้งดีและไม่ดี จึงเป็นการแสดงความรัก ความเมตตาทั้งแก่ตัวเองและผู้อื่นอย่างแท้จริง แม้เราอาจมิได้วิ่งไปช่วยเหลือใครหรือไปประกาศตนเป็นนักบุญ แต่เมื่อมีโอกาสอยู่ร่วมกับใครหรือปรากฏที่ไหนก็มีจิตใจที่สงบ การเจอกับใครก็จะทำให้คนรอบข้างสงบไปด้วย แม้อาจเจอการกระทบที่ไม่ดีก็ตาม แต่เขาไม่ตกเป็นเหยื่อ หวั่นไหวในสิ่งมากระทบ หรือต้องจัดการต่อสิ่งที่มากระทบ เพียงแค่นิ่ง เพราะเห็นเหตุ ปัจจัยที่ทำให้ปรากฏ เป็นเช่นนั้นเอง ก็สามารถวางจิตได้ อิสรภาพจึงปรากฏ
ความหวังดี ต้องคู่กับ การปล่อยวางเสมอ
แม้สิ่งที่ไม่ได้ปรากฏในเวลานี้ มิได้หมายความว่า ไม่มี
เห็นสิ่งดี ทั้งที่ไม่ปรากฏ เราไม่จะสูญเสีย
เพราะไม่อยาก สูญสียจึงไม่มี