ผนึก"3อ่างใหญ่"แก้ภัยแล้งภาคตะวันออก

 

        ลุ่มน้ำคลองท่าลาด และลุ่มน้ำคลองหลวงเป็นสาขาที่สำคัญของลุ่มน้ำบางปะกง โดยเฉพาะลุ่มน้ำคลองท่าลาดนั้น กรมชลประทานได้เข้าไปพัฒนาแหล่งน้ำ ก่อสร้างระบบชลประทานที่ค่อนข้างสมบูรณ์ ทั้งนี้ลุ่มน้ำคลองท่าลาด ประกอบด้วยลำน้ำสาขาหลัก ๆ อยู่ 2 สายคือ คลองระบมและคลองสียัด

 

          ในส่วนของคลองระบม กรมชลประทานได้ดำเนินการก่อสร้าง  อ่างเก็บน้ำคลองระบม เป็นอ่างฯ ขนาดกลาง ความจุ 40ล้านลูกบาศก์เมตร(ลบ.ม.) ขึ้นที่ ต.ท่ากระดาน อ.สนามชัยเขต จ.ฉะเชิงเทรา แล้วเสร็จตั้งแต่ปี 2533 ในขณะที่คลองสียัดได้ก่อสร้างอ่างเก็บน้ำคลองสียัดซึ่งเป็นอ่างฯขนาดใหญ่ ความจุ 420 ล้านลบ.ม. ขึ้นที่ ต.ท่าตะเกียบ อ.ท่าตะเกียบ จ.ฉะเชิงเทราโดยก่อสร้างแล้วเสร็จในปี 2543ลุ่มน้ำคลองท่าลาด และลุ่มน้ำคลองหลวงเป็นสาขาที่สำคัญของลุ่มน้ำบางปะกง

             โดยเฉพาะลุ่มน้ำคลองท่าลาดนั้น กรมชลประทานได้เข้าไปพัฒนาแหล่งน้ำ ก่อสร้างระบบชลประทานที่ค่อนข้างสมบูรณ์ ทั้งนี้ลุ่มน้ำคลองท่าลาด ประกอบด้วยลำน้ำสาขาหลัก ๆ อยู่ 2 สายคือคลองระบมและคลองสียัด ในส่วนของคลองระบม กรมชลประทานได้ดำเนินการก่อสร้าง  อ่างเก็บน้ำคลองระบม เป็นอ่างฯ ขนาดกลาง ความจุ 40ล้านลูกบาศก์เมตร(ลบ.ม.) ขึ้นที่ ต.ท่ากระดาน อ.สนามชัยเขต จ.ฉะเชิงเทรา แล้วเสร็จตั้งแต่ปี 2533 ในขณะที่คลองสียัดได้ก่อสร้างอ่างเก็บน้ำคลองสียัดซึ่งเป็นอ่างฯขนาดใหญ่ ความจุ 420 ล้านลบ.ม. ขึ้นที่ ต.ท่าตะเกียบ อ.ท่าตะเกียบ จ.ฉะเชิงเทราโดยก่อสร้างแล้วเสร็จในปี 2543

        ลำน้ำทั้ง 2 สายไหลมารวมกันเป็นคลองท่าลาด ที่ อ.สนามชัยเขต จ.ฉะเชิงเทรา ซึ่งกรมชลประทานได้ก่อสร้างฝายท่าลาด ซึ่งเป็นฝายทดน้ำขึ้นที่ ต.เกาะขนุน อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชิงเทรา เพื่อทำหน้าที่ในการจัดสรรน้ำให้กับ พื้นที่การเกษตรกว่า 180,000 ไร่ นอกจากนี้ในส่วนของอ่างเก็บน้ำคลองสียัด ยังได้มีการก่อสร้างคลองส่งน้ำสายใหม่ เพื่อขยายพื้นที่ชลประทานเพิ่มขึ้นกว่า 44,000ไร่ใน เขตพื้นที่ อ.ท่าตะเกียบ อ.สนามชัยเขต และ อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชิงเทราอีกด้วย

       ผลการจากพัฒนาแหล่งน้ำในลุ่มน้ำคลองท่าลาดของกรมชลประทาน ทำให้ ในปัจจุบันลุ่มน้ำคลองท่าลาด ซึ่งครอบคลุมพื้นที่ อ.พนมสารคาม อ.แปลงยาว อ.บ้านโพธิ์ อ.ราชสาส์น อ.บางคล้า จ.ฉะเชิงเทรา อ.พนัสนิคม และอ.พานทอง จ.ชลบุรี ไม่ประสบปัญหาขาดแคลนน้ำอีกเลย ที่สำคัญบางพื้นที่ยังสามารถทำนาได้ถึงปีละ 3 ครั้ง รวมทั้งปัญหาน้ำท่วมก็บรรเทาลงเห็นผลอย่างเป็นรูปธรรม ตลอดจนยังสามารถระบายน้ำลงสู่แม่น้ำบางปะกงเพื่อผลักดันน้ำเค็มได้อย่างมีประสิทธิภาพ

      สนธยา คุ้มชุ่ม ผู้อำนวยการโครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาคลองสียัด กรมชลประทาน กล่าวว่า ในส่วนของอ่างเก็บน้ำคลองสียัด ที่ได้มีการก่อสร้างคลองส่งน้ำสายใหม่เพื่อขยายพื้นที่ชลประทาน เพิ่มอีกกว่า 44,000ไร่นั้นเนื่องด้วยสภาพพื้นที่เป็นที่ราบเชิงเขาสลับสันเนินทำให้เป็นอุปสรรคในการแพร่กระจายน้ำทำให้มีพื้นที่เพาะปลูกหลายแห่งในบริเวณใกล้เคียงที่ไม่ได้รับน้ำ กรมชลประทานจึงได้ก่อสร้างคันคูน้ำที่สามารถแพร่กระจายน้ำเข้าสู่แปลงนาเกษตรกรได้ทั่วทุกแปลง โดยดำเนินการมาตั้งแต่ปี 2554 จนถึงปัจจุบัน สามารถส่งน้ำเข้าพื้นที่การเกษตรได้เพิ่มขึ้นจากเดิมแล้ว 21,100 ไร่ และเพิ่มให้ได้อีก 23,856 ไร่ รวมพื้นที่ส่งน้ำที่เพิ่มขึ้นทั้งสิ้น 44,956 ไร่ ภายในปี 2564

          สำหรับแผนการจัดสรรน้ำในฤดูแล้งปี 2561/62 นั้น เมื่อสิ้นฤดูฝนที่ผ่านมาอ่างฯคลองสียัดมีปริมาณน้ำเก็บกักถึง 388 ล้านลบ.ม. คิดเป็น 92% ของความจุ ได้มีการวางแผนจัดสรรน้ำตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน 2561 จนถึงเดือนเมษายน 2562 จำนวน 250 ล้านลบ.ม. โดยแบ่งเป็น เพื่อการเกษตรในเขตโครงการอ่างเก็บน้ำคลองสียัดและพื้นที่การเกษตรของฝายท่าลาดจำนวน 130 ล้านลบ.ม. ผลักดันน้ำเค็มในช่วงเดือนธันวาคม 2561 ที่ผ่านมาจำนวน 40 ล้านลบ.ม. รักษาระบบนิเวศน์จำนวน 18 ล้านลบ.ม. และเพื่อการอุปโภค-บริโภค 20 ล้านลบ.ม.

      “ประโยชน์ที่ได้รับจากอ่างฯคลองสียัด นอกจากส่งน้ำเพืื่อการเกษตรกรรม ผลักดันน้ำเค็ม รักษาระบบนิเวศน์ และอุปโภค-บริโภคแล้ว อ่างเก็บน้ำยังเป็นแหล่งเพาะพันธุ์สัตว์น้ำขนาดใหญ่ที่สุดในภาคตะวันออก มีพันธุ์ปลาหลากหลายชนิด อาทิ ปลาบึก ปลาบู่ ปลากด ปลาเนื้ออ่อน กุ้งก้ามกราม ฯลฯ เป็นต้น ช่วยสร้างอาชีพชาวประมง สร้างรายได้ให้แก่ราษฎรที่อาศัยอยู่บริเวณรอบๆ อ่างเก็บน้ำเป็นจำนวนมาก”สนธยากล่าว

      นอกจากนี้อ่างฯ คลองสียัดยังเป็นสถานที่ท่องเที่ยวสวยงามอีกแห่งหนึ่ง โดยเฉพาะสันเขื่อนที่มีความยาวถึง 2,460 เมตร เป็นระยะทางกำลังเหมาะสม เหมาะสำหรับการเดิน-วิ่ง เป็นอย่างยิ่ง ปัจจุบันได้รับความนิยมจากราษฎรในบริเวณพื้นที่ใกล้เคียงมาออกกำลังกายเป็นจำนวนมากทั้งในช่วงเช้าและเวลาเย็น เนื่องจากอากาศสดชื่นและบริสุทธิ์ บรรยากาศดี ไม่มีรถยนต์วิ่งผ่าน และมีไฟฟ้าแสงสว่างตลอดความยาวของสันเขื่อนเพื่อความปลอดภัยแก่ผู้ที่มาออกกำลังกาย รวมทั้งในอนาคตยังมีแผนที่จะพัฒนาเพิ่มศักยภาพด้านการท่องเที่ยวและกีฬา เช่น จัดพื้นที่ตั้งแคมป์พักแรม จัดทำหาดทรายเทียม ทำเลนจักรยานรอบอ่างและกีฬาทางน้ำ เป็นต้น อีกด้วย

        อย่างไรก็ตามหากพิจารณาถึงปริมาณน้ำท่าที่ไหลลงสู่อ่างฯคลองสียัดในแต่ละปีแล้ว จะมีปริมาณน้ำท่าเฉลี่ยปีละ 285 ล้าน ลบ.ม. ในขณะที่อ่างฯ คลองสียัด ถูกออกแบบให้มีความจุ 420 ล้านลูกบาศก์เมตร มากกว่าปริมาณน้ำท่าเฉลี่ย ดังนั้นเพื่อการใช้ประโยชน์จากอ่างฯคลองสียัดเต็มประสิทธิภาพกรมชลประทานจึงได้วางแผนผันน้ำส่วนเกินจากอ่างเก็บน้ำคลองพระสะทึง จ.สระแก้ว มาลงอ่างเก็บน้ำคลองสียัด ภายใต้โครงการ โครงการศึกษาการปรับปรุงระบบชลประทานในลุ่มน้ำท่าลาด-คลองหลวง-ที่ราบฝั่งซ้ายแม่น้ำบางปะกง

      เฉลิมเกียรติ คงวิเชียรวัฒน์ รองอธิบดีกรมชลประทาน เปิดเผยถึงโครงการศึกษาการปรับปรุงระบบชลประทานในลุ่มน้ำท่าลาด-คลองหลวง-ที่ราบฝั่งซ้ายแม่น้ำบางปะกง ว่า ในพื้นที่ลุ่มน้ำดังกล่าวกรมชลประทานได้ดำเนินการก่อสร้างอ่างเก็บน้ำขนาดกลางและขนาดใหญ่ที่สำคัญๆ 3 แห่งคือ อ่างฯคลองสียัด อ่างฯคลองระบม และอ่างฯคลองหลวง รัชชโลทร อันเนื่องมาจากพระราชดำริ มีความจุรวมกัน 575 ล้าน ลบ.ม. และสามารถพัฒนาพื้นที่ชลประทานรวมกันกว่า 400,000ไร่ อย่างไรก็ตาม จากการขยายตัวของเมืองและภาคอุตสาหกรรมในพื้นที่ทำให้มีความต้องการน้ำเพิ่มมากขึ้น อีกทั้งที่ผ่านมาพื้นที่ลุ่มน้ำเหล่านี้ยังเผชิญปัญหาอุทกภัยในฤดูน้ำหลากและขาดแคลนน้ำในฤดูแล้ง กรมชลประทานจึงพิจารณาก่อสร้างปรับปรุงแหล่งน้ำ และอาคารชลประทานที่มีอยู่เดิมให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น เพื่อบรรเทาปัญหาอุทกภัยและภัยแล้ง และเตรียมการรองรับพื้นที่เขตเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก (EEC) ตามนโยบายรัฐบาลด้วย

      สำหรับแนวทางในการศึกษา จะครอบคลุมในทุกๆด้าน ไม่ว่าจะเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพอ่างเก็บน้ำเดิมที่มีอยู่ เช่น เพิ่มความจุอ่างเก็บน้ำคลองหลวงจาก 98 ล้านลูกบาศก์เมตรอีก 27 ล้านลูกบาศก์เมตร หรือก่อสร้างอ่างเก็บน้ำขนาดกลางแห่งใหม่อีก 3 แห่งในลุ่มน้ำคลองท่าลาด ความจุรวมประมาณ 60 ล้านลูกบาศก์เมตร เพื่อรองรับความต้องการน้ำที่เพิ่มขึ้นและช่วยลดปริมาณน้ำหลาก

     นอกจากนี้ขะมีการปรับปรุงลำน้ำให้กว้างขึ้น รองรับอัตราการไหลของน้ำได้มากขึ้น ปรับปรุงคลองส่งน้ำหรือท่อลอด ที่เป็นปัญหาต่อการไหลของน้ำหลากจากทิศตะวันออกไปยังทิศตะวันตกก่อนลงแม่น้ำบางปะกง รวมทั้งก่อสร้างประตูระบายน้ำในลำน้ำสำคัญบางสาย เพื่อช่วยหน่วงน้ำและจัดจราจรทางน้ำบริเวณจุดรวมน้ำที่สำคัญคือแยกคลอง 5 สายที่บริเวณอำเภอพานทองให้ดีขึ้น

      ส่วนการรองรับความต้องการใช้น้ำของEECในระยะ 20 ปีข้างหน้า นั้น ในส่วนลุ่มน้ำท่าลาด-คลองหลวงนั้นมีการวางแผนผันน้ำส่วนเกินจากอ่างเก็บน้ำคลองพระสะทึง จ.สระแก้ว มาลงอ่างเก็บน้ำคลองสียัด ปีละประมาณ 128 ล้านลูกบาศก์เมตร เพื่อใช้ในพื้นที่และผันต่อไปยังสถานีสูบน้ำพานทองก่อนเข้าเส้นท่อเดิมจากคลองพระองค์ไชยานุชิตไปลงอ่างเก็บน้ำบางพระ ซึ่งจะไ่ม่กระทบต่อการใช้น้ำของราษฎรในพื้นที่ เพราะเป็นการผันน้ำส่วนเกินความต้องการมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด 

 

 

                          มีอ่างฯ สร้างความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน

      เผยอ่างฯคลองสียัดทำไห้ เกษตรกรในพื้นที่มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น ทำนาได้ปีละ 2-3 ครั้ง และสามารถปลูกพืชฤดูแล้งอื่น ๆ รวมทั้งพืชสวน และ ยางพารา ได้โดยไม่มีปัญหาขาดแคลนน้ำเกิดขึ้นอีกเลย

       เกสร แก่นจันทร์ดี ผู้ใหญ่บ้านวังวุ้ง หมู่ที่ 1 ตำบลท่าตะเกียบ อำเภอท่าตะเกียบ จังหวัดฉะเชิงเทรา กล่าวว่า ก่อนที่จะมีการสร้างอ่างฯคลองสียัด ทำนาได้เพียงปีละ 1 ครั้ง คือ นาปี รอน้ำฝนเพียงอย่างเดียว ผลผลิตประมาณ 300-400 กิโลกรัมต่อไร่ และยังมีความเสี่ยงสูงที่ข้าวอาจจะได้รับความเสียหายจากภาวะฝนทิ้งช่วงและน้ำท่วม แต่เมื่อกรมชลประทานได้สร้างอ่างฯคลองสียัดพร้อมระบบส่งน้ำแล้ว สามารถทำนาได้ถึง 2-3 ครั้งต่อปี ให้ผลผลิตข้าวเพิ่มขึ้นถึง 800-1,000 กิโลกรัมต่อไร่ นอกจากนี้ยังได้ถูกคัดเลือกจากกรมการข้าว ให้ปลูกข้าวเพื่อส่งให้กับศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวชลบุรี ใช้ทำเป็นเมล็ดพันธุ์อีกด้วย

         นอกจากนี้ เกษตรกรในพื้นที่ยังสามารถปลูกพืชฤดูแล้งอื่นๆ ตลอดจนพืชสวน ไม้ผล รวมทั้งยางพารา โดยไม่ประสบปัญหาขาดแคลนน้ำ และยังสามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้เพิ่มขึ้น

         "อ่างฯคลองสียัดทำให้ผมและลูกบ้าน รวมทั้งเกษตรกรในพื้นที่ชลประทานที่รับน้ำจากอ่างฯคลองสียัด ซึ่งครอบคลุมพื้นที่อำเภอท่าตะเกียบ อำเภอสนามชัยเขต อำเภอพนมสารคาม อำเภอบางคล้า จังหวัดฉะเชิงเทรา และอำเภอพัฒนานิคม จังหวัดชลบุรี มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น และมีความมั่นคงทางเศรษฐกิจ”เกสรกล่าวในตอนท้าย