ว่าด้วยเรื่องแมลงเพื่อการบริโภค

เมื่อสัปดาห์ก่อนผมได้มีโอกาสพบกับเพื่อนรุ่นพี่ที่เป็นอาจารย์ที่เชี่ยวชาญเรื่องแมลงคนหนึ่งของเมืองไทย จึงมีโอกาสได้ซักถามและเรียนรู้เรื่องแมลงจากท่านพอสมควรในหลายๆ เรื่อง ทั้งเรื่องของแมลงทั่วๆ ไป แมลงศัตรูพืช แมลงที่ช่วยกำจัดศัตรูพืช และที่สำคัญรวมถึงแมลงที่เป็นอาหารและแมลงที่นำมาใช้ประโยชน์ทางอุตสาหกรรม ซึ่งเรื่องพวกนี้เป็นประโยชน์ต่อการทำการเกษตรในเมืองไทยเป็นอย่างมาก 

หลายๆ ท่านอาจจะทราบแค่ว่าแมลงก็คือศัตรูพืชเจอเมื่อไรที่ไหนก็ต้องกำจัดเสียให้หมด ยกเว้นว่าถ้าเป็นแมลงที่สามารถนำมาทำเป็นอาหารเพื่อการบริโภคได้ก็จะถูกจับมาทำเป็นอาหารหรือขายต่อไปยังร้านอาหารต่อไป

ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา เรื่องของการบริโภคแมลง และการนำแมลงมาทำเป็นอาหารรวมถึงการแปรรูปเพื่อนำไปใช้ประกอบการอาหารและเรื่องสำคัญที่ถูกพูดถึงกันค่อนข้างมาก ในประเทศไทยเองก็เคยมีช่วงหนึ่งที่ขาดแคลนแมลงที่จะนำมาทำอาหาร จนถึงกับต้องซื้อแมลงมาจากประเทศเพื่อนบ้าน ผมเองยังรู้สึกขำๆ กับเรื่องนี้ว่ามันจริงหรือไม่จริง ถ้าดูจากตามตลาดทั่วไปในประเทศไทยเกือบทุกพื้นที่ก็มีอาหารประเภทแมลงขายกันอยู่ทั่วไป จนยุคหลังๆ นี่อาหารประเภทแมลงยิ่งได้รับความนิยม จึงถูกนำมาปรุงรสใส่บรรจุภัณฑ์สวยงามวางขายกันในห้างสรรพสินค้าและร้านสะดวกซื้อกันเป็นจำนวนมาก

ครั้งหนึ่งผมได้เดินทางไปดูงานที่กัมพูชาทำให้มีโอกาสได้เห็นความนิยมในการนำแมลงมาทำเป็นอาหารเพื่อการบริโภค ซึ่งในกัมพูชายังมีจำนวนแมลงที่อยู่ในธรรมชาติอยู่เป็นจำนวนมาก เนื่องจากยังมีพื้นที่ที่เป็นป่าธรรมชาติเป็นจำนวนมาก ซึ่งต่างจากไทยเราที่พื้นที่ส่วนใหญ่กลายเป็นที่อยู่อาศัยและเป็นเมืองเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ทำให้จำนวนแมลงที่นำมาบริโภคได้มีจำนวนลดลง ส่วนในด้านพฤติกรรมของการบริโภคแมลงนี่จะว่าไปแล้วก็มีอยู่หลายแบบด้วยกัน 

บ้างก็สามารถบริโภคแบบเป็นตัวได้เลยเพียงแต่ผ่านการปรุงให้สุกตามสุขอนามัย บ้างก็ต้องกินแบบแปรสภาพที่ไม่เห็นเป็นตัวแมลงเพราะยังมีความรู้สึกกลัวๆ กล้าๆ อยู่ที่จะกินเป็นตัวๆ ช่วงหลังๆ นี่ ความนิยมในการบริโภคแมลงจากทางยุโรปเริ่มเพิ่มมากขึ้น เนื่องจากแมลงถือเป็นสัตว์ที่ให้โปรตีนสูง การบริโภคแมลงจึงเป็นเป็นการเพิ่มโปรตีนให้ร่างกายได้ นอกเหนืออจากการบริโภคเนื้อสัตว์และอาหารอื่นๆ แต่รูปแบบการบริโภคที่สะดวกสบายก็คือการทำเป็นผงแล้วผสมลงในอาหารที่เรารับประทานกันปกติหรือทำเป็นของกินเล่นเป็นของว่างขบเคี้ยวทั่วไปแม้กระทั่งคุกกี้ก็นิยมกัน

แต่ก็ต้องพึงระวังกันนิดหนึ่งสำหรับผู้ที่แพ้อาหารประเภทนี้ ซึ่งก็คล้ายๆ กับผู้ที่แพ้พวกอาหารทะเล เพราะถ้าบริโภคเข้าไปนี่ก็มีอันตรายตั้งแต่คันๆ ไปจนถึงหายใจไม่ออกและถ้ารุนแรงก็อาจถึงขั้นเสียชีวิตได้ แต่ในบรรดาแมลงทั้งหลายทั้งปวง จิ้งหรีดถือเป็นแมลงที่มีความเหมาะสมสำหรับการบริโภคและการแปรรูปมากที่สุด โดยจิ้งหรีดที่เลี้ยงในเมืองไทยก็มีการเลี้ยงเพื่อบริโภคในประเทศและส่งออกไปยังต่างประเทศในหลายๆ ประเทศ 

แต่สิ่งที่สำคัญก็เรื่องของคุณภาพและมาตรฐานการเลี้ยงก็ต้องเป็นไปตามมาตรฐานของผู้นำเข้าแต่ละประเทศที่ได้มีการกำหนดไว้ โดยตลาดส่วนนี้ยังคงมีความต้องการอาหารประเภทแมลงเพื่อไปใช้ในการบริโภคค่อนข้างสูงและเป็นตลาดที่มีโอกาสเติบโต ดังนั้นหากเกษตรกรสามารถเลี้ยงแมลงที่สามารถทำเป็นอาหารได้ตามมาตรฐานที่ควรจะเป็นอีกทางเลือกในการพัฒนาธุรกิจเกษตรเพื่อตอบสนองความต้องการอาหารประเภทโปรตีนของตลาดต่างประเทศได้อีกทางหนึ่ง