"ฟิโลเดนดรอน"สุดยอดไม้ใบไม่เคยเสื่อมคลาย ตอน1

              เมื่อมีนักเดินทางไกลนำไม้แปลกตาจากต่างประเทศมาปลูกประดับสถานที่ อาคาร บ้านเรือน โรงแรมที่พัก จนเป็นที่รู้จักอย่างแพร่หลาย ด้วยมีการใช้ให้เห็นเป็นเวลาต่อเนื่องหลายทศวรรษจวบจนถึงปัจจุบัน แต่กระนั้นก็ยังเป็นที่รู้จักอยู่ในวงจำกัดเพราะด้วยปริมาณที่มีไม่มาก และวิธีการปลูกที่แตกต่างจากไม้ทั่วไป จึงมีการใช้ประดับเฉพาะส่วนที่ต้องการให้ดูสวยสะดุดตาน่าประทับใจอย่างในสถานที่อยู่อาศัยใหม่ที่มิใช่ถิ่นกำเนิด ณ ประเทศไทย ก็ยิ่งทำให้เกิดความแตกต่างอย่างที่เคยใช้ไม้ประดับมาให้มีเสน่ห์ชวนให้น่าศึกษาเรียนรู้ยิ่งนัก

               ฟิโล ไม้ที่ถูกเรียกขานมาอย่างยาวนานที่ไม่มีการตั้งชื่อใหม่แบบไทย ยังคงใช้ชื่อเดิมที่ย่อมาจากคำเต็มจาก ฟิโลเดนดรอน(Philodendron) เป็นไม้วงศ์ใหญ่ที่มีมากกว่า 650 ชนิด นับเป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติที่มีความหลากหลายอย่างน่าทึ่ง ที่มนุษย์เรารู้จักหยิบธรรมชาติโยกย้ายมาสู่เมืองแบบทดแทนธรรมชาติที่สูญไปหรือห่างไกลจากที่อยู่อาศัยของเราไปทุกที ฟิโลเป็นไม้ประดับชนิดให้ความรู้สึกเหมือนได้อยู่ใกล้ป่า 

                โดยไม้ชนิดนี้จะมีลักษณะเด่นที่ใบ ให้รูปลักษณ์และขนาดใบแตกต่างกันไปตามอายุ สายพันธุ์ สภาพแวดล้อมและถิ่นกำเนิด ทั่วไปจะมีทั้งเป็นลำต้นโตคล้ายไม้ต้น จนแบบลำต้นเถาเลื้อยเกาะอิงไม้ใหญ่แบบเกื้อกูล(Commensalism) ไม่ได้ดูดน้ำเลี้ยงจากไม้ที่เกาะอย่างกาฝาก ใบที่ใหญ่จะช่วยบังแสงให้ความชุ่มชื้นภายใต้ร่มเงา รากเพียงยึดเกาะประคองต้นให้โตขึ้นหาแสงเป็นวัฏจักรของการอยู่รอดแห่งป่าและยังเอื้อต่อสรรพชีวิตอย่างมีนัยสำคัญอีกด้วย

              ชนิดพันธุ์ที่เหมาะต่อการปลูกมักถูกเลือกให้เหมาะกับสถานที่และสภาพแวดล้อมที่เรากำหนด ฟิโลชนิดแรกๆ ที่ปลูกมักสับสนอย่างแยกไม่ออกกับพืชอีกวงศ์ที่รู้จักในชื่อที่ขึ้นนำว่า พลู เป็นไม้ประดับเช่นกันที่ทั่วไปรู้จักและเรียกว่า มอนสเตอร่า(Monstera) จนบางชนิดเรียกชื่อแบบผสมเพราะความเข้าใจผิดจนเกิดเป็นชื่อปกติก็มีให้เห็นอย่าง ฟิโลพลูจีบ ที่นำทั้งพลูและฟิโลมารวมกัน แท้จริงแล้วจะมีความต่างที่ให้ได้สังเกตหลายประเด็นหากดูแบบผิวเผินของคนทั่วไปอาจจะคล้ายหรือเหมือนก็ว่าได้ ซึ่งต้องใช้ทักษะ ความรู้ ประสบการณ์และหลักอ้างอิงเข้ามาประกอบในการช่วยจำแนกอีกที 

              ในเบื้องต้นต้องดูความต่างจากสภาพภายนอก ในส่วนของใบ ทั่วไปฟิโลส่วนใหญ่จะเป็นใบเต็มมีแผ่นใบติดกัน ส่วนมอนสเตอร่าแผ่นใบจะฉีกแบบธรรมชาติและมีรูฉลุ โคนก้านใบจะเป็นกาบหุ้มต้น แตกต่างจากฟิโลที่โคนก้านใบจะมีเนื้อเต็มทั้งก้านติดชิดต้นเลย นอกจากนั้นยังต้องสังเกตรากและทิศทางการออกของรากจากลำต้นจนไปถึงการฉีกชิ้นส่วน บางชนิดอาจต้องขยี้ถึงจะรับรู้ของกลิ่นที่เป็นเอกลักษณ์แบบเฉพาะตัวของฟิโลที่ไม่มีเหมือนในพืชกลุ่มมอนสเตอร่าหรือพลูประดับชนิดต่างๆ 

    ทั้งนี้ทั้งหมดก็ไม่ใช่เป็นข้อสรุปแบบตายตัว คงมีข้อยกเว้นบางข้อบางประเด็น เนื่องด้วยอายุพืชก็มีผลต่อการแสดงถึงลักษณะเฉพาะตัวดังกล่าวด้วยเช่นกัน จึงต้องสังเกตจากปัจจัยหลายๆ ด้านเพื่อวิเคราะห์และสรุปมากกว่า แต่หากเห็นดอกด้วยแล้วก็จะยิ่งมีความชัดเจนยิ่งขึ้นเพราะดอกจะทำให้ดูแตกต่างอย่างเห็นได้ชัด หากเป็นมอนสเตอร่าจะมีดอกเป็นฝักยาวมีเมล็ดรวมขนาดใหญ่เห็นได้อย่างชัดเจนกลีบรองดอกสั้น ส่วนฟิโลนั้นจะมีดอกที่เป็นฝักขนาดเล็กกว่ามากและมีกลีบรองดอกที่คล้ายกระโปรงห่อหุ้ม แค่การจำแนกพืชทั้งสองกลุ่มนี้ก็มีเรื่องราวให้น่าค้นหาพืชดังกล่าวมาปลูกเลี้ยงกัน

               ดังนั้นในเรื่องราวของฟิโลยังคงให้ได้เรียนรู้อย่างน่าสนใจอีกมากมาย เริ่มต้นที่การปลูกแบบเล่นๆ จนถึงเป็นอาชีพ สร้างรายได้จากไม้ใบสวยที่มีประวัติการปลูกเลี้ยงและใช้งานมายาวนานจนมีการพัฒนาพันธุ์ขึ้นมาใหม่ได้อย่างหลากหลาย และเป็นที่ต้องการของตลาดทั้งในและต่างประเทศที่บางต้นอาจมีมูลค่าสูงเฉกเช่นของหายากของนักสะสม ซึ่งบางครั้งยากที่จะใช้การซื้อขายอย่างปกติเพื่อการได้มา เรื่องราวดีๆ ของฟิโลยังคงมีอีกมากและครั้งหน้าจะนำเรื่องราวการปลูกเลี้ยง ดูแลและชนิดพันธุ์เพื่อการตลาดมาเล่าสู่กันฟังอีกที...