สมุนไพรร่วมแปลงไม้ใบ

           อาชีพทางการเกษตรนับเป็นอีกอาชีพ ที่คนทำต้องอดทนต่อภาวการณ์ต่างๆ เป็นอย่างมาก แม้สิ่งที่เริ่มไว้ถูกคาดหวังซึ่งโอกาสพร้อมความสำเร็จอย่างตั้งใจ แต่ก็ไม่ได้เป็นอย่างที่คิดเสมอไป ด้วยเหตุปัจจัยนานัปการนั่นเอง การป้องกันและกระจายความเสี่ยงมักมีขึ้นได้กับคนที่เล็งเห็นสิ่งนั้นหรือได้รับประสบการณ์ตรงมา ถึงแม้สิ่งที่ทำเพิ่มจากงานหลักจะถูกวิเคราะห์ในขั้นตอนตามลำดับความคิดและความน่าจะเป็นที่มีความเสี่ยงน้อยก็ไม่ใช่ทั้งหมด  

           เพื่อลดช่องว่างของการประกอบอาชีพเพียงทิศทางเชิงเดี่ยวนั่นเอง ทางคู่ขนานต้องสอดคล้องกับสิ่งที่มีอยู่โดยไม่ขัดแย้ง หรือแตกต่างตรงข้ามทิศทางกับสิ่งที่ทำอยู่ ณ โอกาสนี้ ขอแวะเวียนไปที่พืชสมุนไพร ที่ผมได้นำมาทดลองปลูก โดยเป็นได้ทั้งไม้ประดับ หลายชนิดสามารถแปรรูปเป็นอาหาร หรือปรุงแต่งรสชาติ กลิ่น สี ตามตำรับอาหารไทยแบบเป็นเอกลักษณ์อย่างเพิ่มคุณค่าชวนเชิญน่ารับประทาน หรือจะแปรรูปเพื่อใช้เป็นยาไทยตามตำรับภูมิปัญญาที่มีมานับร้อยปี ซึ่งมีการบันทึกในรูปแบบต่างๆ รวมถึงการถ่ายทอดด้วยการจดจำตามความเชื่อและความศรัทธาจากรุ่นสู่รุ่น 

         บางส่วนที่มีการสืบสานก็เริ่มเข้าสู่รูปแบบอุตสาหกรรม ทำเป็นสินค้าต่างๆ ด้วยกระบวนการการผลิตที่ทันสมัยในบรรจุภัณฑ์ที่ยอมรับและได้มาตรฐานจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องโดยมีมูลค่ามากขึ้นด้วยภูมิปัญญาดั้งเดิมผสมเพิ่มเติมด้วยเทคนิคและวิธีการความรู้สมัยใหม่ จนได้ผลิตภัณฑ์ที่หลากหลายใช้ได้ในวงการแพทย์แผนไทยที่เป็นทางเลือกในปัจจุบัน นอกจากนั้นยังต่อยอดไปได้อีกมากมายที่เป็นการเพิ่มมูลค่าขนาดสูงอย่างผลิตภัณฑ์เครื่องสำอาง ซึ่งล้วนผลิตจากวัตถุดิบพื้นฐานจากกลุ่มพืชสมุนไพรแทบทั้งสิ้น 

          จึงนับเป็นโอกาสของเกษตรกรกลุ่มที่ผลิตพืชภายใต้โรงเรือนที่เคยได้ประโยชน์จากสิ่งปลูกสร้างอยู่แล้วยิ่งสามารถเสริมเติมโอกาสการผลิต โดยนอกจากจะทำตามปกติอยู่แล้วเรากลับเสริมพืชกลุ่มสมุนไพรเข้าไปเคียงคู่ขนานอย่างไม่ยากนัก หากต้องจัดเตรียมพื้นที่ให้เป็นสัดส่วนเพื่อการบริหารจัดการที่ดี ไปสู่ความมั่นคงทางการผลิตอีกทางหนึ่ง

           ที่กล่าวถึงพืชสมุนไพรก็เพราะกระแสการใช้เริ่มก่อตัวขึ้นจากการบริโภคที่มักเน้นเรื่องความปลอดภัยและทิศทางทางการเกษตรที่มีจุดชัดเจนขึ้นมาก คนในสังคมส่วนใหญ่เริ่มหันเหมากำหนดชีวิตตนเองจากสิ่งที่ถูกปล่อยปละละเลยมานาน การผลิตกลุ่มพืชสมุนไพรภายใต้โรงเรือนเดียวกันกับไม้ประดับจึงเป็นแนวทางลดรายจ่ายเพิ่มพูนรายได้ตอบสนองต่อทิศทางทางการตลาดที่มีโอกาสเติบโตขึ้น โดยอาจเริ่มต้นจากชนิดพันธุ์ที่เราใช้ในครัวเรือน และเริ่มเรียนรู้หาชนิดพันธุ์เพิ่มจากส่วนที่มีความสำคัญต่อระบบการผลิตไปสู่การแปรรูปที่มีมูลค่าเพิ่มขึ้นตามโอกาสและความเหมาะสม 

          โดยแนวคิดเรื่องการผลิตแบบคู่ขนานในสภาพโรงเรือนเดียวกันจะช่วยลดงบประมาณจากการต้องสร้างสภาวะแวดล้อมให้สอดคล้องกับการผลิตพืชสมุนไพรแบบแยกผลิตเฉพาะทาง โดยที่พืชสมุนไพรส่วนใหญ่จะเจริญเติบโตภายใต้ร่มเงา 

          เราจึงได้ใช้ประโยชน์จากการพลางแสงของโรงเรือนให้เหมือนกับสภาพแวดล้อมจริงจากธรรมชาติ ถือเป็นงานทดลองขนาดใหญ่ ชนิดพันธุ์หลากหลาย ภายใต้ระบบเดียวกันกับไม้ใบ ที่เรามุ่งศึกษาพัฒนาไปสู่การผลิตจริงตามแนวทางที่วางไว้ ในเรื่องการอยู่รอดในแต่ละกลุ่มพืชแบบสามารถขยายพันธุ์และเจริญเติบโตแบบให้สารที่ต้องการอย่างมีประสิทธิภาพ ไม่แตกต่างไปจากแหล่งกำเนิดเดิมจากธรรมชาตินั้นๆ โดยมีชนิดและแนวทางอย่างไร โปรดติดตามในโอกาสต่อไปครับ