โดย - ศ.ระพี สาคริก บิดากล้วยไม้ไทย
ในปัจจุบันคนส่วนใหญ่มักไม่สนใจที่มาที่ไปของสิ่งซึ่งอยู่ในสังคม เพราะฉะนั้นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ไม่ว่าเรื่องใดก็ตาม แม้การบ้านการเมือง มันก็เกิดความแตกแยก บางครั้งถึงกับคนไทยยกพวกฆ่ากันเอง เพียงแค่เรื่องกล้วยไม้ หลายคนก็ยังมาถามฉันว่า “ท่านอาจารย์ศึกษากล้วยไม้มาจากสถาบันไหน”
ถ้าฉันจะตอบตามหลักพุทธ เพื่อให้เธอรู้ความจริง ก็คือ? ฉันใช้ตัวเองเป็นครูมาตลอด เธอคงได้ยินคำว่า “ยัดเหยียด” หลายคนพูดเรื่องการจัดการศึกษาของไทยว่า เอาแต่ยัดเหยียด ทั้งนี้ก็เพราะเธอทั้งหลายเอาแต่แบมือขอคนอื่นจึงนึกว่าฉันเรียนมาจากสถาบันการศึกษา โดยไม่สังหรณ์ใจว่าบุคคลผู้นี้ถูกหล่อหลอมมาให้พึ่งตนเอง ตั้งแต่ยังเป็นเด็กเล็กๆ คนหนึ่ง
บนโลกใบนี้ ธรรมชาติได้ให้ชีวิตมาไม่ว่าพืชหรือสัตว์ ก็ต้องกำหนดให้สืบทอดพืชพรรณไปสู่อนาคต อย่างไรก็ตามธรรมชาติก็ได้กำหนดให้วิถีการเปลี่ยนแปลง มีการหมุนวนเป็นวัฏจักร ในอนาคต บนผิวโลกใบนี้ไม่ว่าพืชหรือสัตว์ ก็จำเป็นต้องสูญสิ้นไปในที่สุด เคยได้ยินไหมว่ามีการพูดถึงชีวิตบนดาวอังคารว่าครั้งหนึ่งเคยมีมนุษย์อยู่คำว่า “เคย” แม้จะเป็นคำเดียว แต่ก็มีความหมายที่บอกให้รู้ความจริงว่า ทุกสิ่งอย่างมันไม่มีอะไรยั่งยืน คงมีแต่ เกิดมาแล้วก็ต้องดับสูญ
แม้ในวิชาสถิติ ซึ่งเป็นวิชาการที่จำลองทุกสิ่งทุกอย่างมาจากหลักธรรม ก็ได้นำเอาคำว่า “Degree of Freedom” ซึ่งใช้สูตรว่า n-1 ความหมายของ n-1 ก็คือ สัจธรรม ที่กำหนดให้วิถีการเปลี่ยนแปลงของทุกสิ่งอย่างบนโลกใบนี้ มันหมุนวนเป็นวัฏจักร เพราะถ้าไม่เหลือ 1 แล้วจะกลับมาสู่อีกรอบหนึ่งคงไม่ได้
ทั้งพืชและสัตว์ที่เกิดมา จึงจำเป็นต้องมีการขยายพันธ์ุ รวมทั้งการสืบพรรณด้วย ต่อไปนี้ฉันขออนุญาตกล่าวถึง การขยายพันธ์กล้วยไม้ แต่ก่อนที่จะก้าวไปถึงเรื่องนี้ ฉันขอพูดถึงการขยายพันธ์ุพืชทั่วไป ซึ่งเป็นพื้นฐานเสียก่อน
กล้วยไม้เป็นพืชกลุ่มหนึ่ง ซึ่งถูกจัดไว้ในกลุ่มของพืชใบเลี้ยงเดี่ยว เช่นเดียวกันกับหญ้า ข้าว กล้วย และอ้อย เป็นต้น
พืชใบเลี้ยงเดี่ยวนั้น ปกติพืชทุกชนิดขนาดที่งอกขึ้นมาใหม่ก็ย่อมมีใบเลี้ยง? ใบเลี้ยงนี้ ทำหน้าที่เช่นเดียวกันกับใบพืชโดยทั่วไป แต่ไม่มีความมั่นคง เพราะเป็นใบซึ่งทำหน้าที่เลี้ยงชีวิตของพืชในขณะที่เกิดใหม่เท่านั้น
ไม่ว่าพืชหรือสัตว์ รวมทั้งมนุษย์ ขณะที่เกิดใหม่นั้นต่างก็ยังไม่สามารถเลี้ยงตนเองได้ จึงจำเป็นต้องอาศัยใบเลี้ยงช่วยสะสมอาหารเอาไว้ป้อน การเจริญเติบโตของพืชในขณะที่ยังเล็ก เพราะเกิดมาใหม่
เรื่องนี้ไม่ใช่พืชทุกชนิดจะมีใบเลี้ยงเสมอไป พืชบางชนิดก็ไม่มีใบเลี้ยง แต่ธรรมชาติกำหนดให้สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ ทั้งที่ยังเลี้ยงตัวเองไม่ได้
ดังนั้นพืชจำพวกนี้ ขณะที่ยังเลี้ยงตนเองไม่ได้ จึงต้องอาศัยชีวิตอื่นช่วยเสริมให้สามารถเจริญเติบโต จนผ่านจุดนี้ไปได้แล้ว
*******************************************
ข่าวที่เกี่ยวข้อง