โดย - ศ.ระพี สาคริก
ตอนที่ฉันมีอายุครบ 90 ปี ก็มีบรรดาชนรุ่นหลังรวมทั้งลูกศิษย์ลูกหาและผู้ที่เคารพนับถือต่างก็มาหาฉัน คืนวันนั้นฉันพูดต่อหน้าวงดนตรีเคยูแบนด์ว่า “ชนใดที่ไม่สนใจประวัติความเป็นมาของตัวเอง ชนนั้นย่อมไม่ใช่มนุษย์” ฉันนึกถึงกาลครั้งหนึ่งก่อนที่คุณอังคาร กัลยานพงศ์ จะถึงแก่กรรมไม่กี่วัน ท่านได้พบฉันในโอกาสหนึ่งโดยบังเอิญ ท่านพูดกับฉันต่อหน้าประชาชนว่า “ท่านอาจารย์ครับ คนเดี๋ยวนี้เอารากเหง้าไปไว้ที่ไหนกันหมด คงเหลือแต่สากกะเบือ”
คุณอังคาร กัลยานพงศ์ เป็นคนตรงและหยั่งรู้ความจริงของชีวิตตัวเองว่าเกิดมาจากไหนและควรรำลึกถึงอะไรในการดำเนินชีวิต คนเดี๋ยวนี้ส่วนใหญ่มักถูกปรามาสว่าเป็นคนลืมง่าย แน่นอนที่สุดคนลืมง่ายย่อมมีสันดานไม่สนใจประวัติความเป็นมาของตนเอง เมื่อไม่สนใจประวัติความเป็นมาของตนเองก็ย่อมไม่สนใจประวัติความเป็นมาของชาติเป็นธรรมดา ฉันนึกถึงร้อยกรองบทหนึ่ง ซึ่งคนโบราณได้ลิขิตไว้ว่า
“จามรีขนข้องอยู่ หยุดปลด ชีพ บ่ รัก รักยศ ยิ่งไซร้ ธรรมชาติซึ่งสมมติ มีชาติ ดูเยี่ยงสัตว์นั้นไว้ โลกซ้อง สรรเสริญ”
ฉันนึกถึงกาลครั้งหนึ่งเมื่อตัวเองยังมีอายุได้ 10 กว่าขวบ ฉันไปเดินเล่นอยู่ที่เชิงเขาช่องกระจก จ.ประจวบขีรีขันธ์ ฉันได้พบข่างชนิดหนึ่งซึ่งมีสีดำและมีหางยาว ข่างชนิดนี้อยู่ที่เขาช่องกระจกกันเป็นฝูง
ขณะที่ไต่อยู่บนต้นไม้ใหญ่นานๆ ก็ลงมาที่พื้นดินแล้วใช้มือคลำพื้นดินอยู่ครู่หนึ่ง เสร็จแล้วจึงไต่ขึ้นต้นไม้ไปอีก สัตว์ชนิดนี้ปฏิบัติดังกล่าวเป็นช่วงๆ เสมือนสอนให้มนุษย์รู้ว่าชีวิตที่วิวัฒนาการมาเป็นมนุษย์แล้วควรจะอยู่อย่างมีสติสัมปชัญญะและไม่ควรอยู่อย่างลืมตัว เมื่อไม่ลืมตัวก็ย่อมมีวิญญาณหยั่งลงถึงพื้นดินอย่างรู้คุณค่า
คนเดี๋ยวนี้นำปฏิบัติขัดกันกับหลักธรรม ซึ่งได้ชี้ไว้อย่างชัดเจนว่า “เมื่อสูงขึ้นก็ย่อมลดตัวลงมาอยู่ที่ต่ำ” หรืออาจกล่าวว่าคือปฏิกิริยาตาชั่ง ลองพิจารนาดูตราของกระทรวงยุติธรรม ถ้าด้านหนึ่งของตาชั่งขึ้นสูง อีกด้านหนึ่งก็ย่อมลงต่ำ แต่คนเดี๋ยวนี้ส่วนใหญ่ขึ้นไปอยู่ที่สูงแล้วลงไม่เป็น แสดงว่าตาชั่งมันกำลังหักป่นปี้ นี่แหละที่เขาเรียกกันว่าใจแตก คนแต่ก่อนว่าเด็กว่าใจแตก แต่คนเดี๋ยวนี้เป็นผู้ใหญ่ก็ใจแตกเหมือนกัน
แม้แต่ครูบาอาจารย์มหาวิทยาลัย เมื่อพูดถึงกล้วยไม้ก็ฟังหูผึ่ง แต่หลังจากพูดถึงความเป็นมา กว่ากล้วยไม้จะมาเป็นประโยชน์ต่อชาติบ้านเมืองคนที่เริ่มต้นจะต้องต่อสู้กับภัยนานานับประการ คนฟังกลับไม่สนใจ เมื่อครูบาอาจารย์ไม่สนใจแล้วลูกศิษย์จะเป็นยังไงก็ย่อมรู้กันเอาเอง
นี่แหละที่อาจพูดได้ว่าไม่ใช่แต่กล้วยไม้เท่านั้น เมื่อเกิดกับกล้วยไม้ก็ย่อมเกิดกับเรื่องอื่นได้ด้วย ซึ่งเป็นธรรมดาของชีวิตมนุษย์!
ข่าวที่เกี่ยวข้อง