ไทย อู่ข้าว อู่น้ำ!!

            ข่าวคราวที่เกี่ยวกับภัยธรรมชาติ ภัยพิบัติ ดูจะกลายเป็นวิถีชีวิตของคนไทยไปแล้ว คงจำกันได้ว่า อาจารย์ยักษ์เคยกล่าวเตือนตั้งแต่ตอนเปิดคอลัมน์ “พอ แล้ว รวย” ถึงมหันตภัย 4 อย่าง ที่เราต้องเผชิญอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ภัยธรรมชาติ โรคระบาด ข้าวยากหมากแพง ภัยขัดแย้งจนเป็นสงคราม 

 

 

            ทุกวันนี้ยิ่งชัดเจนขึ้น และดูเหมือนยิ่งนานวัน ความรุนแรงของภัยชนิดต่างๆก็เพิ่มทวีคูณ นับตั้งแต่สึนามิ โศกนาฏกรรมธรรมชาติที่คนไทยไม่ลืมเลือน ตามด้วยน้ำท่วมใหญ่ครอบคลุมพื้นที่กว่า 40 จังหวัด ไฟป่าภาคเหนือที่ก่อเป็นมลพิษทางอากาศนานนับเดือน นับเป็นเหตุการณ์ที่หลายคนบอกว่า “เกิดมาก็ไม่เคยเจอ” 

            ที่ผ่านมา น้ำตาของพี่น้องชาวไทยที่ประสบกับภัยน้ำท่วมยังไม่ทันเหือดแห้ง รัฐบาลก็ออกมาเตือนให้ผู้คนเตรียมรับมือกับภัยแล้ง ที่บางจังหวัดอาจรุนแรงถึงขั้นต้องประกาศให้เป็นเขต“เขตพิบัติ”

            ดูเหมือนเคราะห์กรรมทางธรรมชาติที่เล่นงานคนไทยยังคงไม่หยุดง่ายๆ แม้กระทั่งผู้คนที่กำลังเล่นน้ำอย่างมีความสุขในช่วงวันหยุดเทศกาลสงกรานต์ ก็ต้องมาสังเวยชีวิตไปเป็นข่าวมาก็หลายครั้ง

 

 

            โรคระบาดที่สุดอินเทรนด์คงไม่มีอะไรเกินไข้หวัดนก ที่ขณะนี้ระบาดไปทั่วทุกทวีปในโลก หากภาวะโลกร้อนยังคงดำเนินต่อไปคาดการณ์ได้ว่าจะมีโรคระบาดชนิดใหม่ๆให้ชาวโลกและคนไทยได้รู้จัก โดยเฉพาะเชื้อโรคสายพันธุ์ใหม่ๆ ที่มีอำนาจในการทำลายล้างสูง

            ภาวะข้าวยากหมากแพง ไม่ต้องสาธยายมากเพราะเห็นเป็นข่าวอยู่ทุกวัน อาชญากรรมที่เพิ่มสูงขึ้นบ่งบอกถึงภาวะที่คนอดอยากไม่มีอะไรกินจนต้องกลายเป็นโจรกันมากขึ้น

            ภัยพิบัติชนิดสุดท้าย ภัยความขัดแย้งจนกลายเป็นสงครามนั้น ครั้งหนึ่งคนไทยเคยรู้สึกเป็นเรื่องไกลตัวจะได้ยินข่าวก็เฉพาะในตะวันออกกลาง แต่ขณะนี้การรบราฆ่าฟันกันประจำวันในตะวันออกกลางได้เพิ่มสาขา ณ ดินแดนขวานทองนี้เรียบร้อยแล้ว และดูเหมือนจะขยายตัวรุนแรงจนมิอาจทำให้สถานการณ์กลับมาดีดังเดิมได้

 

 

            มหันตภัยทั้ง 4 อย่างนี้เกี่ยวพันกันอย่างแยกไม่ออก ถ้าวิเคราะห์ให้ดี“ราก”ของภัยที่กล่าวมาทั้งหมด มาจากการที่มนุษย์ไม่รู้จัก “พอ” ซึ่งก็เป็นสาเหตุให้มนุษย์ ต้อง “จน” ลง  เมื่อ “ภูมิคุ้มกัน” ของระบบนิเวศน์แตกสลายความ “มั่งมี”ของมนุษย์ก็เป็นสิ่งที่ไม่ต้องพูดถึงอีกต่อไป

            รูปธรรมที่เห็นชัดๆ เพียงแค่ขาด “น้ำ” ความมั่งมี ร่ำรวยของมนุษย์ จะเกิดขึ้นได้อย่างไร สหประชาชาติออกมาเตือนว่า หากมนุษย์ยังคงพฤติกรรมบริโภคนิยมอย่างไร้เหตุผลต่อไปไม่เกิน ปี 2050 มนุษย์บนโลกกว่า 130 ล้านคน จะต้องได้รับผลกระทบจากภาวะที่โลกเข้าสู่วิกฤตเรื่อง “น้ำ” และ “การแย่งชิงน้ำ” จะกลายเป็นความขัดแย้งถึงขั้นสงคราม 

            เราเห็นสงครามแย่งชิงน้ำมันมาแล้ว เคยสงสัยไหมว่า ระหว่างน้ำกับน้ำมัน อะไรสำคัญกับชีวิตมากกว่ากัน เมื่อถึงคราวที่โลกเข้าขั้นวิกฤตเพราะไม่มี “น้ำ” สงคราม “แย่งชิงน้ำ” จะนำภัยพิบัติ หายนะอย่างไรมาสู่มนุษยชาติ

            ประเทศไทยเคยเป็น “อู่ข้าว อู่น้ำ” บรรพบุรุษของเราเป็นหนึ่งในการเกษตร เป็นหนึ่งในวิทยาการความรู้ การเก็บกักรักษาน้ำ รู้จักสร้างฝาย ก่อนความรู้เรื่องชลประทานจากตะวันตกจะแพร่เข้ามา และทำให้วัฒนธรรมพึ่งตนเองในการรักษาน้ำ ระบายน้ำ ของบรรพบุรุษค่อยๆหายไป ปัจจุบันจะหาต้นแบบฝายที่เรียกว่า “ฝายชาวบ้าน” หายากเต็มที

 

 

            ยกตัวอย่าง ฝายชาวบ้านและลำรางส่งน้ำเขาสระบาป จ.จันทบุรี ที่มีอายุร่วมร้อยปี ปัจจุบันยังคงสภาพสมบูรณ์ มีการซ่อมแซมทำนุบำรุงทุกปี  ฝายนี้ทำหน้าที่ส่งลำเลียงน้ำธรรมชาติไปยังเทือกสวนไร่นาของชาวบ้านอย่างไม่เคยแห้งขอดตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา จนสร้างความมั่งคั่งให้กับชาวจันทร์บูรมาถึงทุกวันนี้ นี่คือภูมิปัญญาการดูแล “น้ำ” อย่างง่ายๆ แต่ทรงประสิทธิภาพ