ทำไมข้าวหอมมะลิราคาตก

 

              เมื่อวันศุกร์ที่แล้ว ที่ทิ้งทวนถึงสาเหตุที่“ทำไมข้าวหอมมะลิราตก” มา 3 สาเหตุ คราวนี้จะพูดถึงปัจจัยที่เหลือคือ 

             4.ในด้านอุปทานการผลิตข้าวหอมมะลิซึ่งมีแหล่งพื้นที่เพาะปลูกส่วนใหญ่ในภาคอีสาน และภาคเหนือตอนบน สภาพในปัจจุบันได้มีการเปลี่ยนแปลงในระบบการผลิตในไร่นาอย่างมากโดยเฉพาะในภาคอีสาน ซึ่งแต่เดิมใช้แรงงานคนในการเก็บเกี่ยว แต่ปัจจุบันแรงงานจ้างหายากและมีราคาแพงทำให้ต้องหันไปจ้างรถเก็บเกี่ยวนวดข้าว

              ทำให้ข้าวเปลือกมีความชื้นสูง และหากก่อนหน้าเก็บเกี่ยวมีฝนตกด้วยแล้วข้าวที่เกี่ยวได้จะมีความชื้นถึง 30% ซึ่งสูงกว่าความชื้นมาตรฐานถึงหนึ่งเท่าตัว เมื่อผนวกเข้ากับตลาดข้าวเปลือกในชนบทได้เปลี่ยนแปลงไปมาก อันเป็นผลจากนโยบายรับจำนำข้าวในอดีตทำให้ชาวนาไม่มีตลาดกลางและไม่มีลานตากเพื่อลดความชื้น เมื่อเก็บเกี่ยวข้าวได้จึงต้องรีบนำข้าวที่มีความชื้นสูงมากไปส่งที่โรงสีทันทีหลังเก็บเกี่ยว ซึ่งใน 1% ความชื้นที่สูงกว่ามาตรฐานจะถูกหักค่าความชื้นเป็นข้าว 15 ก.ก. จากปริมาณข้าว 1 ตันข้าวเปลือก

 

 

             ดังนั้น หากข้าวมีความชื้นสูง 30% ก็จะถูกหักค่าความชื้นไปทั้งหมด 225 ก.ก.(ยังไม่รวมสิ่งเจือปนที่ติดมากับข้าว) และหากราคาข้าวที่ซื้อขายกัน ณ ระดับความชื้น 15% อยู่ที่ 10,000 บาทต่อตัน ก็จะถูกหักความชื้นไปเป็นเงิน 2,250 บาท (0.225 คูณด้วย 10,000) ดังนั้น เกษตรกรก็จะได้รับราคาข้าวเพียง 7,750 บาทต่อตัน

             5.ระบบการทำนาข้าวหอมมะลิที่เปลี่ยนไปสู่การใช้รถเก็บเกี่ยวและข้าวมีความชื้นสูง ทำให้โรงสีต้องใช้เครื่องอบความชื้นให้ลดลง กระบวนการอบความชื้นที่ผ่านการใช้เครื่องอบความชื้นจะทำให้ความร้อนจากการอบไปสลายสารความหอมในข้าวเปลือกให้มีความหอมลดลงหรือหมดไปเมื่อนำไปสีเป็นข้าวสาร เหมือนกับที่ผู้บริโภคในเมืองไทยกันเองที่บ่นว่าข้าวหอมมะลิไม่ได้หอมเหมือนในอดีต

             6.ปัจจุบันการหาพันธุ์ข้าวหอมมะลิแท้เพื่อการเพาะปลูกของเกษตรกรนับวันจะหายากขึ้นกว่าแต่ก่อนศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวที่เป็นแหล่งผลิตเมล็ดพันธุ์หลักก็ไม่สามารถผลิตได้เพียงพอ การเก็บพันธุ์ไว้ใช้เองของเกษตรกรหรือการหาซื้อพันธุ์จากตลาดเมล็ดพันธุ์ก็ไม่ได้มาตรฐาน อีกทั้งในพื้นที่เพาะปลูกก็มีข้าวพันธุ์อื่นๆติดมากับรถเกี่ยวที่มาจากภาคกลางทำให้ความบริสุทธิ์ของข้าวในพื้นที่เพาะปลูกลดลง และคุณภาพของข้าวเปลือกและข้าวสารลดลงด้วยเช่นกัน

 

 

            7.หากรวมปัจจัยดังกล่าวนี้เข้าด้วยกันพอจะสรุปได้ว่าทั้งด้านอุปสงค์และด้านอุปทานของข้าวหอมมะลิต่างก็เป็นปัญหาที่กดดันต่อระดับราคาข้าวในตลาด รวมถึงปัจจัยด้านคุณภาพของความหอมที่มีไม่เหมือนเดิม จึงมีผลทำให้ตลาดส่งออกทอนระดับราคาข้าวหอมมะลิที่เป็นข้าวพรีเมียมลง และหากข้าวหอมมะลิไทยขาดคุณสมบัติด้านความหอม ข้าวหอมมะลิไทยก็จะไม่ต่างกับข้าวหอมจากเวียดนาม ซึ่งเป็นสินค้าที่ทดแทนกันได้ในตลาดและในระดับราคาที่ถูกกว่าอย่างมาก ตลาดข้าวหอมไทยที่ชะลอตัวจากผู้นำเข้า จึงจำเป็นจะต้องทอนราคาลงมาเพื่ออย่างน้อยก็รักษาตลาดคู่ค้าไว้ให้ได้ นี่จึงเกิดปรากฎการณ์ที่ระดับราคาข้าวหอมมะลิไทยตกต่ำลงมาโดยตลอดจากต้นปี 2559 เป็นต้นมา

            หากตลาดส่งออกขาดความเชื่อมั่นในคุณภาพในด้านความหอมของข้าวหอมมะลิไทยแล้ว จึงเป็นเรื่องยากที่จะฟื้นราคาให้กลับสูงอย่างที่เคยเป็นอยู่ได้ เกษตรกรที่ปลูกข้าวหอมมะลิที่ไม่ใช่ระบบข้าวอินทรีย์ในอีสานจะเป็นผู้ได้รับผลกระทบจากระดับข้าวราคาตกต่ำในระยะยาวตามมา และยากที่จะอยู่รอดได้

            ใครจะเป็นอัศวินม้าขาวมาแก้ปัญหาในเรื่องนี้ คงจะต้องคอยดูกันครับ!