ข้าวกล้อง ข้าวเฉดสี..ข้าวเพื่อสุขภาพ

          ข้าวกล้องเป็นข้าวที่มีสีน้ำตาลอ่อนๆได้จากการสีกะเทาะข้าวเปลือก โดยเอาเปลือกหุ้มเมล็ดออก โดยไม่ผ่านกระบวนการขัดให้ขาว ในเมล็ดข้าวกล้องหรือข้าวซ้อมมือประกอบด้วยจมูกข้าวหรือคัพภะ (germ หรือ embryo) และส่วนตัวเมล็ดข้าวมีชั้นรำข้าวที่ห่อหุ้มเมล็ดด้วยเยื่อใยหลายชั้น ตั้งแต่ชั้นรำหยาบไปสู่ชั้นรำละเอียดซึ่งอยู่ชั้นในสุดติดกับเอนโดสเปอร์ม ข้าวกล้องจึงจัดว่าเป็นข้าวที่ให้โภชนาการสารอาหารสูงและอุดมด้วยวิตามินและแร่ธาตุต่างๆ มากกว่าข้าวสารขาว ที่คนส่วนใหญ่บริดภคในชีวิตประจำวัน

          เดิมทีคนไทยในชนบทในสมัยโบราณบริโภคข้าวกล้องกันเป็นสำคัญ โดยเรียกกันตามกระบวนการผลิตพื้นบ้านว่า “ข้าวซ้อมมือ” ทั้งนี้เพราะเป็นการผลิตขึ้นเพื่อใช้เองภายในครัวเรือน โดยใช้แรงงานตำหรือบดเพื่อกระเทาะส่วนที่เป็นเปลือกออกจากเมล็ดข้าว ต่อมาเมื่อมีการใช้เครื่องจักรกลสีข้าวในรูปของการขัดข้าวให้ขาว ทำให้การใช้เครื่องมือโบราณเพื่อการกะเทาะเปลือกหายไป

          ข้าวที่ได้จากการกระเทาะเปลือกหุ้มเมล็ดออกด้วยเครื่องสีข้าวโดยไม่มีการขัดเม็ดข้าวให้ขาว เรียกการสีข้าวแบบนี้ว่าเป็นการสี “ข้าวกล้อง” แต่ถ้าหากจะสีเป็นข้าวสารขาวจะต้องมีขั้นตอนของการสีขัดเพื่อเอารำหยาบ รำละเอียดและเยื่อไยรวมทั้งจมูกข้าวออกอีกชั้นหนึ่ง ข้าวสารขาวจึงไม่มีจมูกข้าวและเยื่อใยห่อหุ้ม ทำให้ส่วนของเมล็ดข้าวสารขาวมีองค์ประกอบของสารอาหารต่ำกว่าข้าวกล้อง

 

 

          นอกจากข้าวกล้องแล้วในปัจจุบันยังพบว่าข้าวเฉดสี เช่น ข้าวไรซ์เบอร์รี ข้าวหอมนิล ข้าวหอมมะลิแดง ข้าวสังข์หยด และข้าวก่ำ ซึ่งข้าวดังกล่าวได้รับการตอบรับจากกลุ่มผู้บริโภคที่รักสุขภาพเพิ่มขึ้น ข้าวเฉดสีหาซื้อได้จากร้านซุปเปอร์มาร์เกต และตามงานแฟร์ที่เกี่ยวข้องกับอาหารเพื่อสุขภาพ หรือตามร้านค้าของวิสาหกิจชุมชนบางแห่ง

          ทำไมผู้บริโภคที่รักสุขภาพจึงหันมานิยมข้าวกล้องและข้าวเฉดสี เพราะข้าวกล้องและข้าวเฉดสีมีองค์ประกอบนอกจากสารคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน ซึ่งร่างกายจะค่อยๆย่อยดูดซึมสารอาหารทำให้ร่างกายได้พลังงานต่อเนื่องยาวนาน อีกทั้งในเยื่อหุ้มข้าวกล้องและในเม็ดข้าวเฉดสีมีงวิตามินต่างๆ ได้แก่ บี 1, บี 2, ไนอาซีน, กรดแพนโทเทอนิก และวิตามิน อี เป็นต้น นอกจากนี้ในกลุ่มของข้าวกล้องและข้าวเฉดสียังมีองค์ประกอบของสารต้านอนุมูลอิสระ สารเบต้าแคโรทีน กรดไขมันโอเมก้า 3 เป็นต้น

          ตลาดข้าวเฉดสีเป็นตลาดที่ค่อนข้างบางมากซึ่งหมายถึงว่ามีการซื้อขายสินค้าข้าวเฉดสีกันไม่มากในตลาดการค้า หากอุปทานข้าวเฉดสีมีการเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้นเร็วกว่าการเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้นของอุปสงค์แล้ว ย่อมจะมีผลกระทบต่อการลดลงของระดับราคาตามมา

          ดังนั้น การผูกโยงห่วงโซ่อุปทานของผู้ผลิตกับผู้บริโภคเพื่อสร้างช่องทางตลาดทางเลือก รวมถึงการใช้นวัตกรรมสร้างความจำเพาะในตัวสินค้าที่ผลิต เช่นการผลิตในระบบเกษตรอินทรีย์เพื่อป้อนตลาด niche market นอกจากนี้ในการผลิตควรให้ความสำคัญทั้งด้านคุณภาพและมาตรฐาน เพื่อให้ผู้บริโภคมีความมั่นใจในคุณภาพและความปลอดภัยของสินค้า และยินดีที่จะจ่ายในระดับราคาที่สูงขึ้น

          ปัจจุบันการส่งออกข้าวเฉดสีไปในตลาดของคนรักสุขภาพในต่างประเทศจะขยายตัวเพิ่มสูงขึ้น แต่การจัดเก็บข้อมูลการส่งออกข้าวเฉดสียังขาดการจัดทำขึ้นเป็นหมวดหมู่ ยกเว้นในกรณีของข้าวกล้องที่พบว่ามีการส่งออกไปในภูมิภาคต่างๆ จำนวน 65,165 ตันข้าวสารในปีที่ผ่านมา