โดย - นายสวีสอง
“เสลดพังพอน” เป็นพืชสมุนไพรที่ขึ้นตามป่า มีสรรพคุณในโหมดถอนพิษ อาการอักเสบต่างๆ ปัจจุบันปลูกกันมากตามบ้าน ซึ่งจะมีชื่อพ้องกัน คือ เสลดพังพอนตัวผู้ และเสลดพังพอนตัวเมีย แต่ต่างกันที่เสลดพังพอนตัวผู้มีหนาม ดอกสีเหลือง สรรพคุณอ่อนกว่าเสลดพังพอนตัวเมีย ที่มีดดอกสีแดง แต่ทั้งคู่มีสรรพคุณทางสมุนไพรเช่นเดียวกัน
เสลดพังพอนตัวเมีย ชื่ออื่น : คือผักมันไก่ ผักลิ้นเขียด (เชียงใหม่) พญาปล้องดำ (ลำปาง) พญาปล้องทอง (ภาคกลาง) ลิ้นมังกร โพะโซ่จาง (กะเหรี่ยง) เสลดพังพอนตัวเมีย ด้านเสลดพังพอนตัวผู้ ชื่ออื่น : พิมเสนต้น (ภาคกลาง) ทองระอา ช้องระอา ลิ้นงูเห่า เสลดพังพอนตัวผู้ (กรุงเทพฯ) คันชั่ง (ตาก) อังกาบ อังกาบเมือง (ไทย) ก้านชั่ง (พายัพ)
เป็นไม้พุ่ม ในวงศ์ ACANTHACEAE ชื่อวิทยาศาสตร์ Clinacanthus nutans (Burm.f) Lindau.
เสลดพังพอนตัวผู้
ลำต้น และกิ่งก้านสีเขียว
ใบ เป็นใบเลี้ยงเดี่ยวออกตรงข้ามกัน รูปรีแคบขอบขนาน
ดอก สีแดงส้ม (ตัวเมีย) สีเหลือง (ตัวผู้) โคนกลีบดอกติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็น 2 ส่วน
ขยายพันธุ์ โดยวิธีปักชำ ชอบความชื้นปานกลาง แสงแดดจัด
สรรพคุณทางยา : ส่วนที่ใช้ใบและรากสด : ใช้ถอนพิษ โดยเฉพาะพิษแมลงสัตว์กัดต่อย ตะขาบ แมลงป่อง รักษาอาการอักเสบ งูสวัด ลมพิษ แผลน้ำร้อนลวก ปรุงเป็นยาขับปัสสาวะ ขับประจำเดือน แก้ปวดเมื่อยบั้นเอว
วิธีและปริมาณที่ใช้ :
รักษาอาการอักเสบ ถอนพิษ รักษาแผลร้อนในในปาก เริม งูสวัด
- ใช้ใบเสลดพังพอน 10-20 ใบ (เลือกใบสีเขียวเข้มสดเป็นมันไม่อ่อนไม่แก่จนเกินไป)นำมาตำผสมกับเหล้าหรือน้ำมะนาว คั้นเอาน้ำดื่มหรือเอาน้ำทาแผลและเอากากพอกแผล
- ใช้ใบเสลดพังพอน 1,000 กรัม หมักใน alcohol 70 % 1,000 ซีซี. หมักไว้ 7 วัน นำมากรองแล้วเอาไประเหยให้เหลือ 500 ซีซี. เติม glycerine pure ลงไปเท่ากับจำนวนที่ระเหยไป (500 ซีซี.) นำน้ำยาเสลดพังพอนกรีเซอรีนที่ได้ทาแผลเริม งูสวัด แผลร้อนในปาก ถอนพิษต่างๆ
เสลดพังพอนตัวเมีย
แก้แผลน้ำร้อนลวก
- ใช้ใบตำเคี่ยวกับน้ำมะพร้าวหรือน้ำมันงา เอากากพอกแผลที่ถูกน้ำร้อนลวกหรือไฟไหม้ แผลจะแห้ง
- นำใบมาตำให้ละเอียดผสมกับสุรา ใช้พอกบริเวณที่ถูกไฟไหม้หรือน้ำร้อนลวก มีสรรพคุณดับพิษร้อนได้ดี
ทาบริเวณที่แมลงสัตว์กัดต่อยเป็นผื่นคัน
- ใช้ใบสด 5-10 ใบ ตำขยี้ทาบริเวณที่เป็นแผลที่แพ้ จะยุบหายได้ผลดี
ข่าวที่เกี่ยวข้อง